Dlaczego Towarzystwo Strażnica wymyśliło „październik” dla wyznaczenia „czasów pogan” i „rok zerowy”? (cz. 2)
Dlaczego Towarzystwo Strażnica wymyśliło „październik” dla wyznaczenia „czasów pogan” i „rok zerowy”? (cz. 2)
W części pierwszej tego artykułu zamieściliśmy następujące rozdziały:
Wczesne teksty C. T. Russella o roku 1914 i 2520 latach
Pierwsze wzmianki w Strażnicy o „październiku” w kontekście 2520 lat
Kiedy w Wykładach Pisma Świętego pojawił się miesiąc „październik” związany z okresem 2520 lat?
Które miesiące, oprócz „października”, wyznaczano dla roku 1914?
W części drugiej kończymy temat w następujących rozdziałach:
Zapewnienia Russella dotyczące dokładności jego chronologii
Pytanie do Russella o „październik” roku 1914 i 1915
„Rok zerowy” – kiedy się pojawił?
„Rok zerowy” – kiedy zniknął?
Przyznanie się do błędów w kwestii „roku zerowego” i roku 606 przed Chr.
Zanim rozpoczniemy śledzenie historii „roku zerowego” warto zapoznać się z zapewnieniami C. T. Russella co do dokładności jego chronologii. Trzeba też zorientować się, jakie miał on pojęcie o liczeniu czasu. To pomoże nam zrozumieć jego logikę i potrzebę wyznaczania konkretnych dat, a więc i „roku zerowego”.
Zapewnienia Russella dotyczące dokładności jego chronologii
Dla Russella niedopuszczalne było, aby w jego obliczeniach nastąpiła pomyłka choćby o jeden rok, a jednak ona zaistniała! Tak oto zapewniał o poprawności swojej chronologii:
„Nie widzimy powodu do zmiany obliczeń, nie możemy też ich zmienić, nawet gdybyśmy chcieli. Wierzymy, że są one datami Bożymi, nie naszymi. Pamiętajmy jednak, że koniec roku 1914 nie jest datą początku, lecz datą końca czasu ucisku” (ang. Strażnica 15.07 1894 s. 1677 [reprint]; cytat za Kryzys sumienia R. Franz 2006, s. 219 [tam też fotokopia]).
„Gdybyśmy dodali jeden rok (...) Każdy łatwo pojmie, że taka zmiana popsułaby od razu całą zgodność tej równoległości. Gdybyśmy natomiast ujęli jeden rok w Chronologicznych obliczeniach, to zamieszanie byłoby tak samo wielkie...” (Nadszedł Czas 1919, 1923 [ang. 1889, 1927] s. 272).
„Ten sam Wszechwiedzący dał nam dowód w tych równoległych Dyspensacyach (oznaczony określeniem »w dwójnasób« Izraela), że należy przyjąć obecność Pańską, trwanie żniwa i pracę restytucyjną (zaczynającą się powrotem łaski dla Izraela). Ale równocześnie dowód ten tem bardziej potwierdza poprawność innych proroczych wywodów, oraz dokładność Chronologii. Zauważmy bowiem, że gdyby Chronologia lub choćby którykolwiek z tych okresów czasu zmienił się chociaż o jeden rok, zaraz uległaby zniszczeniu cała piękność i moc przekonywująca tej równoległości. Naprzykład, gdyby Chronologię zmieniono choćby o jeden rok, ujmując lub dodając – gdybyśmy dodali jeden rok przypuśćmy do okresu Królów lub Sędziów, lub gdybyśmy ujęli jeden rok – już cała równoległość byłaby zepsuta. Gdybyśmy dodali jeden rok to pierwszy z okresów Izraela wynosiłby 1846 lat, a »w dwójnasób«, czyli druga połowa, zaczynałaby się o jeden rok później, podczas gdy z drugiej strony taka zmiana w Chronologii posunęłaby cykle Jubileuszowe o jeden rok wcześniej, t. j. na R. P. 1871, podczas gdy Czasy Pogan nie byłyby wcale tem dotknięte. Każdy łatwo pojmie, że taka zmiana popsułaby od razu całą zgodność tej równoległości. Gdybyśmy natomiast ujęli jeden rok w Chronologicznych obliczeniach, to zamieszanie byłoby tak samo wielkie...” (Nadszedł Czas 1919, 1923 [ang. 1889, 1927] s. 271-272).
„Harmonia proroczych okresów stanowi jeden z najmocniejszych dowodów poprawności naszej chronologii. Zazębiają się one jak tryby doskonałej maszyny (…) zmiana chronologii choćby o jeden rok zniszczyłaby całą harmonię” (ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3415 [reprint]).
„Przypominamy wam znowu, że słabe punkty chronologii zostały uzupełnione różnymi proroctwami, które się z nimi zazębiają w tak znaczący sposób, że wiara w Chronologię staje się prawie wiedzą, iż jest ona poprawna. Zmiana jednego roku zakłóciłaby harmonię pięknych paraleli...” (ang. Strażnica 01.10 1907 s. 4067 [reprint]; te same słowa patrz ang. Strażnica 15.12 1913 s. 5368 [reprint]).
Gdy Russellowi zarzucono, że zmienił historyczną datę zburzenia Jerozolimy, to znaczy rok 587 przed Chr., na rok 606, odpowiedział, iż nie tylko różnica 19 lat „wykoleiłaby” jego chronologię, ale uczyniłby to nawet 1 rok różnicy:
„Przesunięcie o dziewiętnaście lat, jak sugeruje to powyżej ów brat, czy choćby zmiana o jeden rok, wpłynęłyby na wszystkie proroctwa czasowe z III tomu Brzasku [Wykładów Pisma Świętego]. Okresy 1260, 1290, 1335 oraz 2300 dni z Proroctwa Daniela zostałyby wykolejone, utraciłyby piękny związek wynikający z równoległości dyspensacji” (ang. Strażnica 01.10 1904 s. 3438).
Zobaczymy, że pomimo tych zapewnień, nie tylko miesiące odgrywały rolę w kalkulacjach Russella, ale i wspomniany „jeden rok”.
Ten „jeden rok” będzie w pewnym momencie nieodzowny i stanie się „rokiem zerowym”.
Istnieje też przynajmniej jeden tekst z roku 1913, w którym Russell powątpiewał w słuszność swojej chronologii, ale też równocześnie zapewniał, że jego wyliczenie jest słuszne:
„Musimy przyznać, że istnieje możliwość, iż popełniliśmy błąd w odniesieniu do chronologii, chociaż nie widzimy żadnego błędu w liczeniu Siedmiu Czasów Pogan jako wygasających około 1 października 1914 roku” (ang. Strażnica 15.11 1913 s. 5348 [reprint] – We must admit that there are possibilities of our having made a mistake in respect to the chronology, even though we do not see where any mistake has been made in calculating the Seven Times of the Gentiles as expiring about October 1, 1914).
Pytanie do Russella o „październik” roku 1914 i 1915
W roku 1909 zadano Russellowi pytanie, które sugerowało, że w rzekomym okresie 2520 lat brakuje jednego roku. W pytaniu wskazano na październik 1915 roku:
„Pytanie (1909). – Jeżeli »Czasy Pogan« zaczęły się w październiku roku 606 przed Chrystusem, czy one skończą się w październiku 1915, zamiast w 1914 roku?
Odpowiedź. – Nie myślimy. Jeżeli brat czy siostra, kto podał to pytanie, przepatrzył chronologię, to przekonałby się, że te Czasy skończą się w październiku, 1914 roku. Trzeba pamiętać, że lata chronologiczne liczą się wstecz do roku 606, zaś do roku 1914 naprzód od R. P.” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 54).
Podajemy jeszcze raz ten sam tekst według nowszego wydania cytowanej książki wraz z angielskim oryginałem:
„Pytanie (1909) – Jeżeli Czasy Pogan zaczęły się w październiku roku 606 przed Chrystusem, czy nie skończą się w październiku 1915 zamiast w październiku 1914 roku?
Odpowiedź – Nie myślimy. Jeżeli brat czy siostra, którzy napisali to pytanie, przejrzą chronologię, to przekonają się, że czasy te skończą się w październiku 1914 roku. Trzeba pamiętać, że sumując okresy chronologiczne, lata przed naszą erą liczymy wstecz, a naszej ery – w przód” (Co powiedział pastor Russell 2015 s. 75-76 [ang. s. 75-76 – QUESTION (1909) – 5 – If the ”Times of the Gentiles” began in October, 606 B.C., will they not end in October, 1915, instead of October, 1914? ANSWER –We think not. If the brother or sister who wrote the question will go over the chronology, they will find that these Times will end in October, 1914. You should remember that in figuring chronology you count backward from A. D. for the 606, and forward from A. D. for the 1914.).
Osoba pytająca miała rację, gdyż od października 606 roku przed Chr. do października 1914 roku było tylko 2519 lat, a nie 2520.
Natomiast Russell odpowiedział tak, jakby nie znał się na kalendarzu, bo według niego wszystko pasowało, szczególnie do jego wyliczeń.
Owszem, Russell miał rację, że lata przed Chrystusem liczą się „wstecz”, ale nie jest tak z miesiącami. O ile rok 1 przed Chr. styka się z rokiem 1 po Chr., to styczeń roku 1 po Chr. nie schodzi się ze styczniem roku 1 przed Chr., ale styka się z grudniem. Miesięcy nie liczy się wstecz, jak lata.
Raymond Franz (1922-2010), były członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (1971-1980), tak komentował zamianę roku 606 przed Chr. na 607 i kwestię okresu 2519 lat:
„Gdy nie spełniły się oczekiwania wiązane z rokiem 1844, powstały różne, rozłamowe ugrupowania adwentystów. Większość z nich ustalała nowe daty powrotu Chrystusa. Jedna z takich grup skupiała się wokół N. H. Barboura z Rochester, w stanie Nowy Jork. Barbour przejął wiele elementów interpretacji Johna Aquili Browna, zmienił jednak punkt wyjściowy do obliczeń 2520 lat z 604 roku na 606 rok p.n.e., tak że końcową datą był rok 1914 n.e. (W rzeczywistości w tym obliczeniu został popełniony błąd – między datą wyjściową, a końcową jest tylko 2519 lat)” (Kryzys sumienia R, Franz, 2006, s. 193).
„Dopiero po śmierci Rutherforda, w 1942 roku, wprowadzono zmianę dotyczącą 606 roku p.n.e. jako punktu wyjściowego przy obliczeniu 2520 lat. Dziwne to, ale do faktu, iż 2520 lat – licząc od roku 606 p.n.e. – kończy się w roku
„Rok zerowy” – kiedy się pojawił?
Kiedy pojawił się w publikacjach Towarzystwa Strażnica „rok zerowy”? Kto go wprowadził? Na te pytania staramy się odpowiedzieć w tym rozdziale.
Towarzystwo Strażnica nie informuje dziś szczegółowo, kiedy wprowadzono „rok zerowy”, zadowalając się ogólnikiem:
„Ówcześni Badacze Pisma Świętego opatrznościowo nie zdawali sobie sprawy, że między okresem »P. Chr.« (przed Chrystusem, czyli przed naszą erą) a »R. P.« (roku Pańskiego, czyli naszej ery) nie było roku zerowego” (Wspaniały finał Objawienia bliski! 1993 [ang. 1988] s. 105).
Rok 1904 – pierwsze wątpliwości związane z chronologią
Carl Olof Jonsson (ur. 1937), były Świadek Jehowy i badacz problematyki chronologicznej Towarzystwa Strażnica uważa, że „rok zerowy” był już sugerowany w roku 1904:
„Były też pewne niejasności co do roku zerowego (między rokiem 1 p.n.e., a 1 n.e.). Zastanawiano się, czy należy go uwzględnić w obliczeniach. Russell wskazał na tą kwestię już w roku 1904, lecz nabierała coraz więcej znaczenia w miarę zbliżania się roku 1914. Data 1914 była wynikiem zwykłego odejmowania cyfry 606 od 2520, lecz z czasem zrozumiano, że w naszym kalendarzu nie występuje żaden rok zerowy. Co za tym idzie, od 1 października 606 roku p.n.e. do 1 stycznia 1 roku n.e. minęło tylko 605 lat i trzy miesiące, a od stycznia 1 roku n.e. do października 1914 upłynęło zaledwie 1913 lat i 9 miesięcy, co w sumie daje
(*) The Watch Tower, z 1 grudnia 1912, przedruki, s. 5141, 5142. Skoro I wojna światowa wybuchła w roku 1914 i rok ten został uznany za koniec czasów pogan, więc chcąc zachować 2520 lat, ich początek należało przesunąć z roku 606 na 607 p.n.e. Chociaż niektórzy zwolennicy Towarzystwa już od dawna na to wskazywali, (zobacz na przykład przypis na s. 32 książki Johna i Mortona Edgar pt. »Great Pyramid Passages«, wyd. II, r. 1924), Towarzystwo Strażnica wprowadziło tę niezbędną poprawkę dopiero w roku 1943, w książce pt. »The Truth Shall Make You Free« (Prawda was wyswobodzi) na s. 239. Zobacz też »The Kingdom is at Hand«, [1944] s.
W tym samym czasie nastąpiła pewna ewolucja w nauce Russella, dotycząca czasu nastania „powszechnej anarchii”:
„Jednakże w roku 1904 , na dziesięć lat przed rokiem 1914, Russell zmienił swój pogląd na temat czasu ucisku. W artykule opublikowanym w »Zion's Watch Tower« z 1 lipca 1904 roku, pt. »Powszechna anarchia – przed czy po październiku 1914 roku«, dowodził, że czas ucisku nastanie po upływie października 1914 roku: »Spodziewamy się, że anarchia, którą zakończy się okres wielkiego ucisku poprzedzający błogosławieństwa Tysiąclecia, nastąpi bardzo szybko po październiku 1914, naszym zdaniem ‘w jednej godzinie’, ‘nagle’. Nie należy się bowiem spodziewać, że zakończenie »naszego czterdziestoletniego« żniwa w październiku 1914, będzie miało coś wspólnego ze strasznym okresem anarchii, który według Pisma będzie udziałem chrześcijaństwa«. (*) W wyniku tej poprawki, niektórzy czytelnicy doszli do wniosku, że w owym systemie chronologicznym mogą kryć się również inne błędy.
(*) przedruki, s. 3389 [ang. Strażnica 01.07 1904 s. 3389, reprint].” (Kwestia czasów pogan. Krytyczna analiza chronologii Świadków Jehowy C. O. Jonsson, 2002 s. 28 [s. 30, wersja PDF]).
Por. Kryzys sumienia R. Franz 2006 s. 221 (fotokopia tekstu z 1904 r.).
Niestety w roku 1904 nie znaleźliśmy bezpośrednich rozważań Russella na temat „roku zerowego”, o którym wspomina Jonsson.
Russell pisał, że różnie interpretował wojnę żydowską z roku 69 lub 70 po Chr. Wiązał to między innymi z latami 1914-1915. Wspominał też o tym, że jego data narodzenia Chrystusa różni się od roku podanego zarówno przez Ushera, jak i innych uczonych. Podał również, że zmienił pogląd na temat anarchii, na co wskazywał już sam tytuł jego artykułu: Powszechna anarchia – tuż przed czy po październiku 1914 roku (ang. Strażnica 01.07 1904 s. 3389-3390 [reprint]).
Russell jednak w roku 1904 ani nie wymieniał „roku zerowego”, ani nie omawiał okresu ‘zawierającego się’ między 1 rokiem przed Chr., a 1 rokiem po Chr. Pisał on o wspomnianych kwestiach następująco:
„Okres ten trwa 2520 lat, definitywnie rozpoczyna się w 606 r. p.n.e. oraz definitywnie kończy się w roku 1914. Nie znamy żadnego powodu, dla którego mielibyśmy zmienić choćby jedną liczbę. Gdybyśmy to zrobili, zniszczyłoby to harmonię i tak wyraziste równoległości między wiekiem żydowskim a ewangelicznym. Jedyną »zmianą« poglądów jest uznanie, że anarchia ma nastąpić po zakończeniu tych »czasów«, tak by ich nie skrócić, oraz że okres czterdziestu lat »żniwa« Kościoła zakończy się bez nakładania się na światową anarchię, która nastąpi po nim. Jak zauważyliśmy, sprawia to, że równoległość z wiekiem żydowskim jest jeszcze dokładniejsza, gdyż żydowskie czterdziestoletnie żniwo zakończyło się w roku 69 n.e., zanim między Żydami wybuchła całkowita anarchia, co nastąpiło w rok później” (ang. Strażnica 01.10 1904 s. 3437, reprint).
„Nasza data początku naszej ery oraz wydarzenia związane z narodzinami i śmiercią naszego Pana są również potwierdzone przez te [nasze] paralele. Jest to różnica rok i trzy miesiące w stosunku do dat biskupa Ushera, według naszej wspólnej wersji Biblii oraz dwa lata i dziewięć miesięcy różnicy od zrewidowanych dat dzisiejszej nauki” (ang. Strażnica 15.11 1904 s. 3460, reprint).
Zaznaczamy, że przestudiowaliśmy pięć kluczowych artykułów z roku 1904 oraz inne teksty z tego czasu. Chodzi przede wszystkim o poniższe publikacje:
ang. Strażnica 01.07 1904 s. 3389-3390, reprint, art. UNIVERSAL ANARCHY – JUST BEFORE OR AFTER OCTOBER,
ang. Strażnica 01.08 1904 s. 3405-3406, reprint, art.FEAR NOT, O ZION! (Nie bój się, o Syjonie!);
ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3415, reprint, art. THE HARVEST AND GENTILE TIMES (Czas Żniwa i Czasy Pogan);
ang. Strażnica 01.10 1904 s. 3436-3438, reprint, art. THE TIME OF HARVEST (Czas Żniwa);
ang. Strażnica 15.11 1904 s. 3459-3460, reprint, art. FURTHER CONFIRMATION OF OUR CHRONOLOGY (Kolejne potwierdzenie naszej chronologii).
Nie ma w tych publikacjach mowy o „roku zerowym”.
O kolejnej wypowiedzi Russella z roku 1904, opublikowanej w Pittsburgh Gazette, piszemy poniżej.
Rok 1912 i „rok zerowy”
W pierwszej części naszego artykułu zamieściliśmy takie oto słowa o początkach działalności Russella i jego chronologii:
„Rok 1914 był wtedy jeszcze tak odległy, że »październik« nie był istotny”.
To samo można by powiedzieć o „roku zerowym” i dokładnym wyliczeniu „czasów pogan”.
Jednak w roku 1912 Russell napisał sporo o niedokładności swojej chronologii w artykule pt. Zakończenie Czasów Pogan (THE ENDING OF THE GENTILE TIMES):
„Nawet zaś w owej szczególnej sprawie różnica ta nie wydawała się aż tak bardzo istotna trzydzieści czy czterdzieści lat temu. Inaczej jest jednak dzisiaj, gdy zbliżamy się już do końca »czasów pogan«. Obecnie zmuszeni jesteśmy poddać każdy szczegół tego zagadnienia krytycznej i mikroskopowej analizie, co nie wydawało nam się aż tak bardzo konieczne jeszcze kilka lat temu” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5141 [reprint]).
Zauważmy, że Russell pisał, iż jeszcze „kilka lat temu”, czyli mając na uwadze rok 1904, nie było koniecznym nanoszenie poprawek.
Jednak w roku 1912 rozpoczął on nowe spekulacje chronologiczne dotyczące „roku zerowego” i Dionizego Mniejszego, żyjącego mniej więcej w latach 470-544:
„Nie możemy mieć całkowitej pewności, czy Dionizy rozpoczął swoją rachubę lat »Anno Domini« 1 stycznia roku
Widzimy, że pisząc o ‘niepewności’ co do obliczeń Dionizego, Russell próbował umniejszyć swój błąd i zabezpieczyć się na przyszłość. Napisał też, że to „niezwykle ważne” zagadnienie dla „czasów pogan”!
W kolejnym fragmencie podaje on, że jego dawna metoda liczenia nie uwzględniała miesięcy, a obejmowała tylko lata:
„Nasza metoda przyjęta w Wykładach Pisma Świętegobyła prosta. Stwierdziliśmy, że siedem biblijnych czasów pogańskiej supremacji i odrzucenia Izraela wynosi 7 razy po 360 lat, czyli 2520 lat. Od tego odjęliśmy 606 lat przed Chrystusem (B.C.) i w ten sposób otrzymaliśmy rok 1914 po Chr.” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5141 [reprint]).
Russell przyznaje też, że „wielu spośród naszych przyjaciół” niepokoiło błędne wyliczenie. Przedstawił więc kolejną wizję dotyczącą bardziej roku 1915, niż 1914:
„Ponieważ pytanie to zaprząta umysły stosunkowo wielu spośród naszych przyjaciół, pozwoliliśmy sobie przedstawić tutaj kilka szczegółów. Przypominamy jednak naszym czytelnikom, że żaden zapis Pisma Świętego nie wskazuje na to, jakoby ucisk pogan miał zakończyć się przed upływem »czasów pogan«, niezależnie od tego, czy byłby to październik 1914, czy 1915 roku. Ucisk niewątpliwie będzie miał miejsce przed ostatecznym upadkiem, nawet jeśli upadek ten nastąpi nagle, tak jak wrzucenie wielkiego kamienia młyńskiego do morza (Obj. 18:21). Równoległość między »żniwem« żydowskim a obecnym »żniwem« zdaje się jednak potwierdzać myśl, że ucisk zakończy się do października 1915 roku” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5141-5142 [reprint]).
Wreszcie Russell przytacza fragment ze swego kazania z roku 1904, w którym inaczej rozwiązywał problem braku „roku zerowego”. Po prostu wskazywał na okres 2520 lat zawartych między rokiem 606 przed Chr., a rokiem
„Wielu z naszych czytelników z pewnością przypomina sobie wzmiankę na ten temat, zawartą w kazaniu, które wygłosiliśmy w Allegheny, w Pensylwanii, 11 stycznia 1904 roku, a które zostało następnie opublikowane w Pittsburgh Gazette. Przytaczamy z tego kazania następujący fragment:
»Uważamy więc, że siedem czasów karania Izraela pokrywa się z siedmioma czasami pogańskiej dominacji. Rozpoczęły się one wraz z uwięzieniem Sedekiasza i, jak można zobaczyć na wykresie planu wieków, kończą się w roku 1915. Według najlepszych dostępnych nam dowodów w tym zakresie – po uzgodnieniu ich ze świadectwami Pisma Świętego – Sedekiasz został uwięziony w październiku, 605 i 1/4 roku przed 1 rokiem A.D. [w reprincie padają tu słowa: October, 605 ¾ years before A.D. 1]. Dodając do tego 1914 i 3/4 roku otrzymujemy październik 1915 roku jako datę zakończenia pogańskiej supremacji nad światem – końca 2520 lat dzierżawy, która nie zostanie przedłużona. Zamiast tego przejmie ją Ten, który ma prawo do królowania. Wyznacza to zatem moment, w którym sam Pan przejmie kontrolę nad sprawami świata, by zakończyć panowanie grzechu i śmierci oraz udzielić Prawdziwego Światła«.” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5142 [reprint]).
Widzimy, z jak spektakularnymi wydarzeniami miał mieć związek rok 1915, ogłaszany już w roku 1904.
Russell dawał też swoim współwyznawcom możliwość wyboru.
Można było przyjąć „rok zerowy” i wtedy październik roku 606 przed Chr. i okres 2520 lat dawał październik roku 1914.
Albo przyjąć rok 606 bez „roku zerowego” i okres 2520 lat dawał październik roku 1915.
Russell tak ujął tę dowolność wyboru:
„Z pewnością można w tej sprawie pozwolić sobie na pewne niewielkie różnice poglądów i dobrze byłoby, gdybyśmy jedni drugim zostawiali jak najwięcej swobody. Dzierżawa władzy pogan może zakończyć się w październiku 1914 lub w październiku 1915 roku. Zaś okres intensywnego konfliktu i anarchii, jakich »nigdy nie było, odkąd istnieją narody«, może stanowić zakończenie »czasów pogan« lub początek panowania Mesjasza” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5142 [reprint]).
Oczywiście im bliżej było roku 1914, tym częściej Russell zastrzegał się, że nic nie „prorokuje”. Pamiętał swoje oczekiwania związane z kilkoma datami, które go zawiodły (1874, 1878, 1881, 1910-1911). Dlatego tak pisał w roku 1912:
„Przypominamy jednak raz jeszcze wszystkim naszym czytelnikom, że nie prorokowaliśmy nic na temat zakończenia się »czasów pogan« w czasie ucisku ani też o chwalebnej epoce, która miałaby nastąpić natychmiast po tej katastrofie. Wskazywaliśmy jedynie na to, co mówi Pismo Święte, podając nasze poglądy odnośnie znaczenia jego zapisów i prosząc naszych czytelników, by ocenili, każdy sam dla siebie, co one oznaczają. Proroctwa te rozumiemy ciągle tak samo. Gdybyśmy kiedykolwiek zauważyli powód, dla którego powinniśmy zmienić nasze przekonania, z pewnością niezwłocznie doradzilibyśmy też i wam, byście uczynili tak samo. Podalibyśmy także powody naszej decyzji. Nawet jeśli niektórzy wygłaszają oświadczenia na temat tego, co wiedzą i czego nie wiedzą, to my tego nie popieramy. Głosimy jedynie to, w co wierzymy i dlaczego mamy takie przekonania” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5142 [reprint]).
W kolejnym fragmencie Russell podkreśla swoją wolność co do wskazywania własnych wierzeń i oczekiwań oraz krytykuje tych, którzy kwestionują jego wyliczenia:
„Wielu z tych, którzy skłonni są kwestionować każde oświadczenie wiary odnośnie czasu i zakończenia obecnego wieku oraz świtania nowej ery, wyraża swoje przekonania w sposób bardzo kategoryczny. Jedni twierdzą, że koniec obecnego wieku nie mógłby przyjść nawet za pięćdziesiąt tysięcy lat. Inni z równym przekonaniem oświadczają, że może on nastąpić w każdej chwili. Ani jedni, ani drudzy nie podają żadnych biblijnych dowodów. Dlaczego zatem miałoby być im wolno krytykować nas za to, że przedstawiamy jedynie świadectwa Pisma Świętego oraz nasze własne opinie na temat ich znaczenia, zachęcając innych, by rozważyli nasze poglądy i ukształtowali sobie własną opinię?” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5142 [reprint]).
Kończąc swój artykuł z roku 1912 Russell podkreślił, że nawet jeśli znów się pomylił w sprawie chronologii, to „owa omyłka nie może być zbyt wielka”:
„I na koniec, pamiętajmy, że nie poświęciliśmy się ani do października roku 1914, ani do października 1915 roku, lecz »do śmierci«. Jeśli dla jakiejś przyczyny Pan dozwoliłby na to, byśmy popełnili pomyłkę w ocenie proroctw, to znaki czasu upewniają nas w przekonaniu, że owa omyłka nie może być zbyt wielka. A jeśli Pańska łaska i Jego pokój będą zgodnie z obietnicą towarzyszyły nam w przyszłości tak, jak to miało miejsce w przeszłości, będziemy się radowali niezależnie od tego, czy odejdziemy, czy też zostaniemy tutaj, w dowolnym czasie. Będziemy też z przyjemnością pełnić Jego służbę czy po tej, czy po drugiej stronie zasłony, zgodnie z tym, jakie będzie Jego upodobanie” (ang. Strażnica 01.12 1912 s. 5142 [reprint]).
Artykuł ten w całości opublikowany został po polsku w internecie przez badaczy Pisma Świętego, także w czasopiśmie Straż Nr 4, 2012 s. 87-88.
https://wydawnictwostraz.org/rok-2012/nr-42012/371-zakonczenie-czasow-pogan.html
Patrz też tekst angielski: http://dabhar.org/wt/zeng/r5141.htm
Natomiast fragmenty z angielskiego artykułu zamieszczono w publikacjach Towarzystwa Strażnica:
Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 26.
Nowożytna historia Świadków Jehowy ok. 1955 t. 1, s. 47; por. ang. Strażnica 01.03 1955 s. 142-143.
Trzeba dodać, że Russell jeszcze w roku 1911 pisał, iż połowa jego wyznawców nie rozumie chronologii, którą on opracował i zmieniał. Nie przypuszczamy, by coś zmieniło się w kolejnych latach 1912-1916:
„Tak samo względem chronologii. Zdaje mi się, że połowa braci nie mają tych przymiotów umysłu, któreby uzdolniły ich do wyrozumienia chronologii. Niektórzy z takich może gotowi by pomyśleć, że ponieważ nie mogą zrozumieć wszystkiego co napisane jest w drugim tomie o chronologii, nie będą nigdy świętymi. Nie miejcie tej obawy, drodzy przyjaciele. Ci, co mogą zrozumiewać sprawy chronologiczne, niechaj mają tę przyjemność; lecz ci co rozumieć nie mogą, niech się tym nie martwią” (Co kaznodzieja Russell odpowiadał na zadawane jemu liczne pytania 1947 [ang. 1917] s. 225).
W roku 1916 Russell zmarł i nigdy nie odwołał „roku zerowego”, który wcześniej wskazywał i twierdził, że należy brać go pod uwagę.
„Rok zerowy” – kiedy zniknął?
Kiedy zniknął z publikacji Towarzystwa Strażnica „rok zerowy”? Na to pytanie staramy się odpowiedzieć w tym rozdziale.
Rok 1943 – oficjalne odrzucenie „roku zerowego”
Wydaje się, że „rok zerowy” przestał być potrzebny i całkowicie zniknął, gdy w roku 1943 Towarzystwo Strażnica usunęło ze swej nauki rok 606 przed Chr. Wtedy w zamian wprowadzono rok
W każdym razie w książce przedstawiającej chronologię, wydanej w roku 1943, nie występuje już „rok zerowy”.
Co ciekawe publikacja ta sugerowała, że Adam stworzony został w na początku roku 4028 przed Chr., a nie, jak się uczy obecnie, w październiku lub „wczesną jesienią”.
W książce tej podano takie oto informacje:
„Od stworzenia Adama do końca roku 1 przed Chr. było ... 4,028 lat
Od początku r. 1 po Chr. do końca 1943 jest ...................... 1,943 lat
Od stworzenia Adama do końca r. Pańskiego 1943 jest...5,971 lat” („Prawda was wyswobodzi” 1946 [ang. 1943] s. 142).
Temat roku 606 i 607 przed Chr. szeroko opisaliśmy w artykule pt.Kiedy Towarzystwo Strażnica naprawdę wprowadziło rok 607 przed Chr.? (cz. 1-2).
Do niego odsyłamy zainteresowanych tym tematem.
Rok 1935 – brak „roku zerowego”
Już w roku 1935 w specjalnej tabeli chronologicznej nie zamieszczono „roku zerowego” między rokiem 1 przed Chr., a 1 po Chr. (patrz ang. Złoty Wiek 13.03 1935 s. 368).
Jednak, jak podaje Towarzystwo Strażnica, w roku 1943 dokonano korekty w języku angielskim, a w polskim w roku 1946:
„Kiedy w wyniku późniejszych badań zaszła konieczność przesunięcia początku »Czasów Pogan« z roku 606 na 607 p.n.e., wyeliminowano również rok zerowy i zapowiedź dotycząca roku 1914 dalej była trafna (Zobacz książkę »Prawda was wyswobodzi«, wydaną przez Towarzystwo Strażnica w roku 1943 [wydanie polskie – rok 1946, strony 223 i 224])” (Wspaniały finał Objawienia bliski! 1993 [ang. 1988] s. 105).
We wspomnianym roku 1935 wydano długi trzyczęściowy artykuł pt. The Second Hand in the Timepiece of God (każda z części ma po kilkanaście stron), w którym opisano nową chronologię (patrz ang. Złoty Wiek 13.03 1935 s. 355-383; ang. Złoty Wiek 27.03 1935 s. 387-400, 412-415; ang. Złoty Wiek 10.04 1935 s. 419-432, 443-447). Między innymi odrzucono wtedy rok 4128 przed Chr., jako datę stworzenia Adama, na rzecz roku 4028.
Te trzy części artykułu były bardzo szczegółowe (oparte o różne kalendarze i dane, nawet astronomiczne). Autor tego tekstu snuł rozmaite rozważania, zbyt trudne do zrozumienia dla przeciętnego Świadka Jehowy. Na dodatek nie ukazał się on nigdy w języku polskim i zapewne także w innych językach. Autorem artykułu był naczelny redaktor tego czasopisma Clayton Woodworth (1870-1951). Widocznie ten obszerny tekst nie spodobał się ówczesnemu prezesowi J. F. Rutherfordowi i nauki z niego nie zostały wtedy powszechnie wprowadzone do głównego czasopisma Strażnica i innych publikacji. Dopiero w roku 1943 kolejny prezes N. Knorr (1905-1977) nakazał w prostszy sposób opisać nową chronologię i zamieścić ją w książce „Prawda was wyswobodzi”.
Tak więc dopiero w roku 1943 w języku angielskim oficjalnie usunięto „rok zerowy” i wprowadzono rok 607 przed Chr., zamiast roku 606. Po polsku te korekty pojawiły się w roku 1946.
Podobnie było z rokiem 607 przed Chr. Był on już wymieniany w latach 1914-1927 i w roku 1935, ale został oficjalnie przyjęty dopiero w roku 1943 (patrz Dokonana Tajemnica 1925 [ang. 1917, 1927] s. 68; Strażnica 01.06 1922 s. 174 [ang. 15.04 1922 s. 126]; Strażnica 01.11 1922 s. 333 [ang. 15.08 1922 s. 253]; ang. Złoty Wiek 13.03 1935 s. 369; „Prawda was wyswobodzi” 1946 [ang. 1943] s. 223-224).
Russell w listopadzie 1914 roku takie oto snuł rozważania o latach 605-607 przed Chr.:
„Stwierdziliśmy również, że, jak wynika z Biblii, datą, kiedy królestwo zostało zabrane od ostatniego króla z rodu Dawida, króla Sedekiasza, był rok 606 p.n.e. (Nie mówimy, że nie był to rok 605, ani 607, ale, na ile dokładnie umiemy to określić, był to rok 606 p.n.e.)” (ang. Strażnica 01.11 1914 s. 5564 [reprint]).
W roku 1914 jeden z uczniów Russella wspomniał już o roku 607, co ten opublikował, ale nie rozpropagował tej daty (patrz Souvenir Notes—Bible Students’ Conventions 1914, (Asbury Park Convention, June 27, 1914) – Therefore, late in the fall of 606 1/4 B. C., or about early November of 607 B. C. began the 70 years of desolation and also the ‘Times of the Gentiles,’ as it appears to me now).
Tak więc zarówno odrzucenie „roku zerowego”, jak i wprowadzenie roku 607 przed Chr., możemy umiejscowić w roku
Co ciekawe w publikacji polskiej, jeszcze w roku 1937, nie znano dywagacji z roku 1935 i broniono starej chronologii Russella (także roku 606 przed Chr.: rok 536 przed Chr. + 70 lat):
„Mamy zatem wyraźną i nieprzerwaną linię chronologiczną od stworzenia aż do początku ery chrześcijańskiej czyli do narodzenia Jezusa Chrystusa. Ogółem stanowi to okres czterech tysięcy sto dwudziestu óśmiu lat, które łącznie z tysiącem ośmiustami siedemdziesiącioma dwoma latami ery chrześcijańskiej od stworzenia do roku 1873 po Chr. stanowi sześć tysięcy lat” (Nowy Dzień 15.09 1937 s. 407; całość dowodzenia patrz s. 406-407 [zachowano oryginalną pisownię]).
Pomimo że we wskazanym angielskim czasopiśmie zmieniono już wcześniej chronologię (w 1935 r.), to w polskiej publikacji napisano następująco:
„Niżej podajemy wyciąg z jednej z najpierwszych książek wydawnictwa Towarzystwa Biblijnego i Broszur, mianowicie z 2-go tomu Wykładów Pisma Św., wydanego w roku 1890; wywodów tych nie udało się nikomu zbić i wielu czytelników »Nowego Dnia« niewątpliwie odniesie z poznania ich błogosławieństwo” (Nowy Dzień 15.09 1937 s. 406).
Przyznanie się do błędów w kwestii „roku zerowego” i roku 606 przed Chr.
Towarzystwo Strażnica po raz pierwszy przyznało się do swych dawnych błędów chronologicznych w roku 1952, nazywając je „dwiema małymi pomyłkami”:
„Tutaj niektórzy zapytają, dlaczego Charles T. Russell w roku 1877 podał rok 606 przed Chr. jako rok upadku Jeruzalem, podczas gdy »Strażnica« w ostatnich latach podawała rok 607 przed Chr. Stało się tak, ponieważ w świetle nowoczesnej wiedzy odkryto dwie małe pomyłki, które się wzajemnie wyrównują, tak iż rezultat pozostaje ten sam, mianowicie rok 1914. Co się tyczy pierwszej pomyłki, to Russell i inni myśleli, że od roku 1 przed Chr. do roku 1 po Chr. byłyby dwa lata, podczas gdy w rzeczywistości jest tylko jeden rok, ponieważ jak wyżej powiedziano, w przedchrześcijańskim i pochrześcijańskim systemie liczenia lat nie ma »zer«. »Era chrześcijańska nie zaczęła się jakimś żadnym rokiem, lecz 1. rokiem«. – »Biblijny Słownik Westminsterski« (w jęz. ang.), str. 102. Druga pomyłka wynikała z tego, że owych 2520 lat nie zaczęto liczyć od właściwego punktu, jeśli się uwzględni fakty i okoliczności historyczne” (Strażnica Nr 18, 1952 s. 12 [ang. 01.05 1952 s. 271]).
Po raz drugi wspomniano o tych błędach w angielskiej książce w roku
„Ówcześni Badacze Pisma Świętego opatrznościowo nie zdawali sobie sprawy, że między okresem »P. Chr.« (przed Chrystusem, czyli przed naszą erą) a »R. P.« (roku Pańskiego, czyli naszej ery) nie było roku zerowego. Kiedy w wyniku późniejszych badań zaszła konieczność przesunięcia początku »Czasów Pogan« z roku 606 na 607 p.n.e., wyeliminowano również rok zerowy i zapowiedź dotycząca roku 1914 dalej była trafna (Zobacz książkę »Prawda was wyswobodzi«, wydaną przez Towarzystwo Strażnica w roku 1943 [wydanie polskie – rok 1946, strony 223 i 224])” (Wspaniały finał Objawienia bliski! 1993 [ang. 1988] s. 105).
Od czasu swego błędu dotyczącego „roku zerowego” Towarzystwo Strażnica co rusz przypomina, że on nie istnieje. Tak jakby ktokolwiek poza Świadkami Jehowy martwił się jego brakiem. Przecież tylko im potrzebne są wyliczenia dotyczące „czasu końca”, „pokolenia roku
Poniżej wymieniamy kilkanaście publikacji, w których Towarzystwo Strażnica przekonuje Świadków Jehowy, że „rok zerowy” nie istnieje. Często pisze o tym nawet po dwa razy w jednym czasopiśmie lub książce. Ponieważ treść tych fragmentów zazwyczaj jest podobna, więc cytujemy tylko jedną z nich, podając do pozostałych tylko odsyłacze:
„Jeśli policzymy 2520 lat od roku 607 p.n.e. (bez roku zerowego), otrzymamy rok 1914. Właśnie wtedy Jehowa ustanowił Jezusa Chrystusa Królem w swoim niebiańskim Królestwie” (Czego nas uczy Biblia? 2018 s. 220; patrz też s. 211).
Już zawsze ciesz się życiem! 2021, Dodatki.
Czego naprawdę uczy Biblia? 2005, 2013 s. 199, 218.
Wnikliwe poznawanie Pism 2006 t. 1 s. 360.
Nasza Służba Królestwa Nr 10, 2002 s. 5.
Strażnica Nr 21, 1999 s. 5.
Przebudźcie się! Nr 23, 1999 s. 5.
„Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne” 1998 s. 282, 291.
Przebudźcie się! Nr 9 1998 s. 20.
Przebudźcie się! Nr 8, 1993 s. 26.
Strażnica Rok CI [1980] Nr 22 s. 2.
Strażnica Nr 5, 1969 s. 4, 7, 10.
Strażnica Nr 16, 1968 s. 3, 5.
ang. Strażnica 15.10 1967 s. 616.
Strażnica Nr 14, 1960 s. 13 (ang. 15.05 1958 s. 299).
ang. „Całe Pismo jest natchnione przez Boga i pożyteczne” 1963 s. 281, 288.
ang. Przebudźcie się! 22.03 1960 s. 7.
ang. Strażnica 15.12 1952 s. 739.
ang. Strażnica 01.05 1952 s. 271.
Czemu Towarzystwo Strażnica od momentu, gdy w roku 1952 przyznało się do błędu, tak często przypomina tę kwestię?
Czyżby bało się, że Świadkowie Jehowy z powodu niewiedzy źle będą obliczać rok 1914 i inne lata?
Co ciekawe, po wielu latach „rokiem zerowym”, oczywiście w przenośni, Towarzystwo Strażnica nazwało rok 1914, którego wyliczenie oparto kiedyś na błędnym „roku zerowym”:
„Nadszedł rok zerowy próby – 1914 po Chr.” (“Let Your Name Be Sanctified” 1961 s. 306 – The zero year of test came – A.D. 1914.).
Oto jeszcze jedno wspomnienie Towarzystwa Strażnica, dotyczące roku 1914 („przed”, „w” i „po”):
„Pierwotnie sądzili też, że jeszcze przed rokiem 1914 nastanie ogólnoświatowa udręka, której punktem szczytowym będzie anarchia (wiązana według ówczesnego zrozumienia z »wielkim dniem Boga Wszechmocnego«) (Obj. 16:14). Ale potem, na dziesięć lat przed rokiem 1914, w Strażnicy wyrażono pogląd, że powszechne zamieszanie, które doprowadzi do zagłady instytucji utworzonych przez człowieka, nastąpi zaraz po upływie Czasów Pogan. Spodziewano się, iż rok 1914 będzie punktem zwrotnym dla Jeruzalem, ponieważ według proroctwa »Jeruzalem miało być deptane«, aż się wypełnią Czasy Pogan. Kiedy zbliżał się rok
Czy wiarygodne jest ugrupowanie religijne, które zmienia co rusz zdanie, ucząc najpierw, że coś nastąpi „przed rokiem
Podsumowania
Poniżej zamieszczamy skrótowe podsumowania dotyczące materiału z wszystkich rozdziałów.
Russell i „październik” powiązany z okresem 2520 lat i rokiem 1914:
1876 –„październik” nie pojawia się w pierwszym artykule o roku 1914.
1877 –„październik” nie pojawia się w książce pt. Trzy światy.
1889 –„październik” nie pojawia się w tomie II Wykładów.
1891 –„październik” nie pojawia się w tomie III Wykładów.
1892 –„październik” w Strażnicy; dodawanie 40 lat do października 1874 r.
1896 –„październik” w Strażnicy w związku z okresem 2520 lat.
1897 –„październik” w tomie IV Wykładów.
1904 – „październik” w tomie VI Wykładów.
1904 – około tego roku „październik” dostawiony w tomach II i III.
1910 – pojawia się dokładna data „1 października 1914 roku” w powiązaniu z końcem „czasów pogan”.
1913 – pojawia się 7 nowych dowodów potwierdzających „październik” 1914 roku na podstawie Wielkiej Piramidy.
1896-1916 – pojawiają się inne miesiące obok „października”: lipiec, wrzesień oraz rok 1915. Russell umiera.
1919 – zamiast „października” pojawia się sierpień lub lipiec-sierpień.
1930 – ponownie pojawia się „październik”.
Russell i „rok zerowy” powiązany z okresem 2520 lat:
1875 – pojawia się rok 606 przed Chr. i 1914, czyli 2520 lat (Barbour).
1876 – pojawia się rok 606 przed Chr. i 1914, czyli 2520 lat (Russell).
1896 – pojawia się miesiąc „październik” 606 r. przed Chr. i 1914 r. oraz powstaje przez to okres 2519 lat, a nie 2520 lat.
1912 – pojawia się rok zerowy, aby wydłużyć 2519 lat do 2520.
1935 – „rok zerowy” pominięty, ale niezakwestionowany oficjalnie.
1943 – pojawia się oficjalnie rok 607 przed Chr., zamiast 606 i znika „rok zerowy”.
1952 – Towarzystwo Strażnica pierwszy raz przyznaje się do błędnego „roku zerowego”.
1952-2021 – ciągłe przypominanie, że „rok zerowy” nie istnieje.
Jak widzimy, Towarzystwo Strażnica wprowadza pewne obliczenia dla różnych wydarzeń, które z czasem okazują się błędne. Wtedy zmienia znaczenie tego, co dana data miała wyznaczać lub ‘koryguje’ metodę liczenia. W niektórych przypadkach po prostu oczekiwane wydarzenia stają się ‘niewidzialne’, a więc niesprawdzalne.
Raymond Franz, były członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy, tak wspominał tę kwestię:
„Odnośnie wydarzeń uważanych za zaistniałe w sposób niewidzialny, ich przyjęcie oczywiście zależało całkowicie od wiary w przedstawiane interpretacje. Po jednym ze spotkań Ciała Kierowniczego, na którym poddano dyskusji czasowe proroctwa i zmiany w ich zakresie, Bill Jackson powiedział do mnie z uśmiechem: »Zwykle mówiliśmy, po prostu weź datę stąd i przenieś ją tam«” (Kryzys sumienia R. Franz, 2006 s. 278).
„»Niewidzialna obecność« jest czymś, z czym trudno dyskutować i co trudno obalić. To tak, jakby przyjaciel powiedział ci, że jego zmarły rodzic niewidzialnie odwiedza go i pociesza, a ty starałbyś się udowodnić swemu przyjacielowi, że tak nie jest” (Kryzys sumienia R. Franz, 2006, s. 198).
Składam podziękowanie J. Romanowskiemu i K. Kozakowi za pomoc w tworzeniu tego tekstu.