Czy sekta terapeutów to pierwotni chrześcijanie?

           Niektórzy twierdzą, że terapeuci wspomniani w I wieku n.e. przez Filona (De vita contemplativa) to sekta judaistyczna, z której wzięło się chrześcijaństwo. Tym samym to nie Jezus byłby założycielem chrześcijaństwa ale asceci żydowscy zwani terapeutami.

            Nie bez winy jest Euzebiusz, który na podstawie pewnych paraleli sam dokonał tu dyskusyjnego utożsamienia chrześcijan z terapeutami. Pisał on m.in., że „Słowa te Filonowe odnoszą się, zdaniem mojem, jasno i niewątpliwie do naszych współwyznawców” (Euzebiusz, Historia Kościelna, II,17,18).

            Jan Sajdak w swym tłumaczeniu Historii Kościelnej Euzebiusza w przypisie do ustępu XVI,12 napisał: „Myli się, Euzebjusz, uważając Filonowych terapeutów za ascetów chrześcijańskich. Była to niewątpliwie sekta żydowska”.

            Marcel Simon, profesor historii religii na Uniwersytecie w Strasburgu, napisał: „[…] terapeuci egipscy, których tak bardzo podziwiał Filon, a których historyk Kościoła Euzebiusz mylnie wziął za pierwszą chrześcijańską wspólnotę klasztorną, nie są źródłem chrześcijańskiego życia klasztornego, które zrodziło się przeszło dwa wieki później”[1].

            Terapeuci nie byli esseńczykami, jak niektórzy mniemają, nawet sam Filon wyraźnie rozgraniczał te dwie wspólnoty. Terapeuci unikali też pracy, czego nie można powiedzieć o esseńczykach[2].

            Wielu uczonych, w tym wybitny M. Lagrange czy U. Holzmeister, uważają opowiadanie Filona o terapeutach za fikcję mającą świadczyć wśród pogan o tym, że Żydzi interesowali się filozofią. Istotnie Filon mógł to zmyślić ponieważ nikt poza nim nie zna terapeutów[3].

           A zatem utożsamianie Filonowych terapeutów z chrześcijanami, czy nawet esseńczykami, jest nie tylko niewystarczająco uzasadnione ale i błędne z historycznego punktu widzenia.

            Jan Lewandowski, maj 2010