Kiedy Świadkowie Jehowy w Europie odrzucili transfuzję krwi? (cz. 2)
Kiedy Świadkowie Jehowy w Europie odrzucili transfuzję krwi? (cz. 2)
Przypominamy, że w części pierwszej tego artykułu zamieściliśmy następujące rozdziały:
Motywy wprowadzenia zakazu transfuzji krwi
Nie istniało wykluczanie za transfuzję krwi przed rokiem 1961
Wcześniejsze teksty Towarzystwa Strażnica popierające transfuzję krwi
W tej części omawiamy poszczególne kraje i wprowadzany w nich zakaz transfuzji krwi u Świadków Jehowy. Oto spis rozdziałów:
USA
Holandia
Wielka Brytania i Irlandia
Polonia w USA i Polska
Niemcy, Szwajcaria i Austria
Francja
Hiszpania i kraje hiszpańskojęzyczne
Włochy
Norwegia
Szwecja
Finlandia
Dania
Portugalia i Brazylia
Grecja
Belgia i inne małe kraje zachodniej Europy
Dawne kraje socjalistyczne
Skrótowe zestawienie państw i lat wprowadzenia zakazu transfuzji krwi
Na początku wyjaśniamy, dlaczego poniżej podajemy o transfuzji dane dotyczące dwóch różnych publikacji Świadków Jehowy. Chodzi o Strażnicę i Przebudźcie się!
Otóż dlatego, że w dawniejszych latach wydawane były one dla odmiennych grup ludzi i mogło to mieć istotny wpływ na rozszerzanie się informacji o naukach Świadków Jehowy:
„Przebudźcie się! redagowane jest z myślą o osobach, które wiedzą o Biblii niewiele lub którym jest ona całkowicie obca. Być może nie znają chrześcijańskich wierzeń, nie ufają religii lub nie są świadome, że Biblia ma praktyczną wartość” (Strażnica październik 2018 s. 14).
„Początkowo Strażnica była adresowana przede wszystkim do »małej trzódki«, mającej »powołanie niebiańskie«” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 82).
USA
Dlaczego Towarzystwo Strażnica podaje albo rok 1944, albo 1945 jako datę wprowadzenia zakazu transfuzji?
Być może dlatego, że Strażnica z roku 1944 została wydana dopiero 1 grudnia, a to już blisko roku 1945. Na dodatek kluczowe słowo padło w niej tylko jeden raz, a fragment z nim przeznaczony był do studium na 14 stycznia 1945 roku (patrz ang. Strażnica 01.12 1944 s. 354).
Ang. Strażnica
W angielskich Strażnicach słowo „transfuzja” i temat z nią związany nie był poruszany zbyt często:
w roku 1944 słowo „transfuzja” padło tylko 1 raz;
w roku 1945 w jednym artykule słowo to padło 9 razy (cytat z encyklopedii);
w latach 1946-1948 nie opublikowano żadnych artykułów o transfuzji;
w roku 1949 w jednym artykule słowo to padło 14 razy;
od roku 1950 słowo to pada wiele razy w kilku publikacjach i to już w latach 50. XX wieku.
Dopiero w roku 1951 w Strażnicy Świadkowie Jehowy ‘dostosowali’ swoją wykładnię dla potrzeb ludzi z zewnątrz, szczególnie lekarzy:
„Rok później [w 1945 r.] dokładniej wyjaśniono biblijny pogląd na tę sprawę i uwypuklono jego znaczenie. W roku 1951 opublikowano listę pytań i odpowiedzi, która pomagała sługom Bożym w kontaktach z lekarzami” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 112).
Consolation i ang. Przebudźcie się!
W czasopiśmie Consolation w latach 1944-1946 wcale nie pisano o przetaczaniu krwi.
W angielskim czasopiśmie Przebudźcie się! słowo „transfuzja” i temat z nią związany nie był poruszany początkowo zbyt często (w latach 1946-1947 nie ukazał się ani jeden fragment o transfuzji).
Towarzystwo Strażnica tak oto pisze o swoich najważniejszych angielskich czasopismach krytykujących transfuzję (tekst z 22 października 1948 jest pierwszym w tym angielskim czasopiśmie):
„Zobacz czasopismo Awake! (»Przebudźcie się!« z 22 października 1948, strona 13, artykuł pt. »Niebezpieczeństwa transfuzji krwi«; następnie wydanie z 8 stycznia 1949, strona 12, artykuł pt. »Pogląd lekarza na transfuzję krwi«; również wydanie z 22 września 1949, strony 25-27, artykuł pt. »Czy transfuzja krwi jest zgodna z Pismem świętym«” (Życie wieczne w wolności synów Bożych 1970 s. 219).
Później, w sierpniu 1950 roku, aż 13 stron poświęcono kwestii transfuzji (patrz ang. Przebudźcie się! 08.08 1950 s. 3-12, 25-27).
Inne publikacje angielskie
Termin „transfuzja” nie pada ani razu w angielskich książkach, broszurach i biuletynach wydawanych w latach 1945-1952. Dopiero w roku 1953 napisano o niej następująco:
„Transfuzja krwi. DEFINICJA
Przetaczanie krwi z żył lub tętnic jednej osoby do żył drugiej osoby. Podobnie jak przy karmieniu dożylnym jest to odżywianie krwią. Praktyka niebiblijna” („Upewniajcie się o wszystkich rzeczach” ok. 1957 t. 3, s. 234 [ang. 1953 s. 47]).
Dlaczego kwestię transfuzji w Europie omawiamy, zaczynając od Holandii?
Otóż dlatego, że z tego kraju posiadamy świadectwo broniące przetaczania krwi z września 1945 roku, które zostało zanegowane dopiero w roku 1950. Z innych państw teksty chwalące transfuzję pochodzą z wcześniejszych lat (do roku 1940), choć zwalczające ją opublikowane zostały już w połowie lat 40. i na początku 50. XX wieku.
Holandia
Polemizujący z Towarzystwem Strażnica w sprawie krwi piszą, że w wydaniu holenderskim czasopisma Consolation (Pociecha; niderl. Vertroosting) z września 1945 roku, opublikowanym prawie w tym samym czasie, co angielska Strażnica z roku 1945 (lipiec), podano informację, że Bóg jest przeciwny zakazowi transfuzji:
„Gdybyśmy utracili życie z powodu odmowy przyjęcia ochronnego szczepienia nie wsparło by to świadectwa na rzecz usprawiedliwienia imienia Jehowy. Bóg nigdy nie podał przepisów zabraniających stosowania lekarstw, szczepionek czy transfuzji krwi. Jest to wymysł ludzi, którzy – tak jak faryzeusze – lekceważą miłosierdzie i miłość Jehowy” (Vertroosting wrzesień 1945 s. 29).
Fotokopię tej strony zamieszczono nawet w Internecie:
https://piotrandryszczak.pl/polemika2a/1945-09_Vertroosting_N09.pdf
Oto tekst oryginalny interesującego nas fragmentu:
Wanneer wij ons leven verliezen, doordat wij weigeren, inspuitingen te laten maken, dient zulks niet tot een getuigenis ter rechtvaardiging van Jehova's Naam. God heeft nooit bepalingen uitgevaardigd die het gebruik van medicijnen, inspuitingen of bloedtransfusie verbiedt. Het is een ultvinding van menschen, die gelijk de Farizeën Jehova's barmhartigheid en liefde buiten beschouwing laten(Vertroosting wrzesień 1945 s. 29).
Z tego widzimy, że do Europy pewne nauki Towarzystwa Strażnica docierały z opóźnieniem (transfuzja), a inne obowiązywały w odmiennym zakresie i w innym czasie.
Holendrzy krytykowali, jak widać, także zakaz szczepień, który zniesiono w USA dopiero w roku 1952 (patrz Strażnica Nr 11, 1953 s. 14 [ang. 15.12 1952 s. 764]).
Co jeszcze możemy dodać w tej kwestii transfuzji i Holandii?
Jak wskazuje holenderski skorowidz do publikacji Świadków Jehowy, angielski artykuł z 1 lipca 1945 roku nigdy nie ukazał się w języku niderlandzkim w omawianym kraju.
Mało tego, pierwsze krytyczne artykuły o transfuzji ukazały się w Holandii dopiero w roku 1950:
niderl. Strażnica 15.03 1950 s. 101-102 (ang. 01.12 1949 s. 367-368); tekst ten to List czytelnika z datą 08.10 1949 r.
niderl. Strażnica 01.06 1950 s. 181-182 (ang. 01.03 1950 s. 79-80); tekst ten to List czytelnika z datą 28.10 1947 r., ale w angielskiej Strażnicy podano inną datę tego listu: 28.10 1949 r.
niderl. Przebudźcie się! 22.12 1951 s. 3-8, 11-12, 14-16 (kilka artykułów).
https://wol.jw.org/nl/wol/d/r18/lp-o/1200021153
O wspomnianym roku 1944 i krytyce przetaczania krwi z angielskiej Strażnicy z grudnia nie mamy nawet potrzeby myśleć, skoro cytowaliśmy holenderskie czasopismo Consolation z września 1945 roku, które broni transfuzji.
Przebudźcie się! wydawane w Holandii dopiero od roku 1951 rozpoczęło omawiać problematykę związaną z transfuzją, co ukazuje skorowidz do publikacji Świadków Jehowy dla tego języka.
Widać z powyższego, że w Holandii transfuzję krwi odrzucono w roku 1950.
Wielka Brytania i Irlandia
Nie mamy informacji o tym, w którym roku dotarły do Wielkiej Brytanii i Irlandii angielskie Strażnice z USA z krytyką transfuzji krwi. Przypuszczamy, że dopiero po zakończeniu wojny albo nawet dopiero pod koniec roku 1945, jak w przypadku wydań skandynawskich (patrz poniżej).
Polonia w USA i Polska
W języku polskim mamy dwa rodzaje publikacji Świadków Jehowy, polonijne (z USA) i krajowe. Dlatego omawiamy oddzielnie te kwestie.
Polonia w USA
O ile w USA krytykę transfuzji Świadkowie Jehowy przeprowadzili w latach 1944-1945, to w języku polskim, dla Polonii (w USA), nastąpiło to z opóźnieniem, bo w latach 1946-1947.
Oto wspominany tekst angielski z roku 1944:
Not only as a descendant of Noah, but now also as one bound by God’s law to Israel which incorporated the everlasting covenant regarding the sanctity of life-sustaining blood, the stranger was forbidden to eat or drink blood, whether by transfusion or by the mouth. (Gen. 9:4; Lev. 17:10-14) (ang. Strażnica 01.12 1944 s. 362).
Ten angielski tekst po wielu latach przekazano po polsku następująco:
„Szereg lat później Strażnica (z 1 grudnia 1944 roku, wyd. ang.) podała: »Nie tylko jako potomkom Noego, ale teraz również jako osobom podlegającym prawu Bożemu nadanemu Izraelowi (...) przybyszom nie wolno było jeść ani pić krwi, czy to doustnie, czy w formie transfuzji (1 Mojż. 9:4; 3 Mojż. 17:10-14)«.” (Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 107).
Tak się jednak składa, że polonijna Strażnica z roku 1946 (prawie 2 lata opóźnienia!), która zamieszcza ten artykuł, nie zawiera nawet słowa „transfuzja” w tym fragmencie (!), podając tylko „jedzenie i picie w jakikolwiek sposób”:
„Nie tylko jako potomkowie Noego, lecz także jako zobowiązani przez prawo Boże dane Izraelowi, które zatwierdziło wiecznotrwałe przymierze względem świętości podtrzymującej życie krwi, cudzoziemcowi było zakazane jedzenie i picie krwi w jakikolwiek sposób (1 Moj. 9:4; 3 Moj 17:10-14). Nawet dotykanie i jedzenie ścierwu zwierza zabitego przez człowieka nie dla pokarmu, wymagało oczyszczenia według prawa Bożego. (3 Moj. 17:15, 16; 4 Moj. 19:10-12)” (Strażnica polonijna maj 1946 s. 78-79 [ang. 01.12 1944 s. 362]).
Nie jest więc prawdą, to co napisano, że w języku polskim też „wspomniano wyraźnie o transfuzjach”:
„Świętość krwi omówiono już w Strażnicy z 15 grudnia 1927 roku, a w numerze z 1 grudnia 1944 roku wspomniano wyraźnie o transfuzjach” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 183).
Ten artykuł pt. Prawo cudzoziemca zachowane, jeśli już, to w bardzo małym stopniu dotyczył transfuzji, dosłownie marginalnie i tylko w języku angielskim.
Widzimy zatem rozbieżność między niedawnym tłumaczeniem tego tekstu z języka angielskiego a wydaniem go w roku 1946 po polsku. W polonijnym fragmencie nie pada słowo „transfuzja”!
Oto zaś tekst o roku 1945, który podaje, że po polsku również prawie dwa lata później zamieszczono interesujące nas słowa (dotyczy wydania polonijnego):
„W czasie II wojny światowej zaczęto rutynowo przetaczać rannym żołnierzom krew, wkrótce więc snop światła padł na kwestię jej świętości. Strażnica z 1 lipca 1945 roku (wydanie polonijne z marca 1947 roku) zawierała następujący apel: »Wszyscy czciciele Jehowy, którzy szukają życia wiecznego w nowym świecie sprawiedliwości, winni uznać świętość krwi, i podporządkować się do sprawiedliwych rozporządzeń Boga odnośnie tej tak ważnej sprawy«” (Strażnica Nr 4, 2006 s. 29).
Inny materiał o transfuzji ukazał się w wydaniu polonijnym, ale też ze sporym opóźnieniem (patrz Strażnica polonijna luty 1951 s. 30-32 [ang. 01.12 1949 s. 367-368]).
Jeśli chodzi o drugie czasopismo Świadków Jehowy, to polonijna wersja Przebudźcie się! (wtedy jako miesięcznik) zaczęła ukazywać się w USA od 22 listopada 1959 roku (patrz stopka redakcyjna w angielskim czasopiśmie na s. 2). Krajowa wersja ukazała się dopiero w latach 60. XX wieku i wydano tylko 14 numerów dla lat 1960-1969. Czasopismo to, jak można zauważyć, dopiero po wielu latach mogło krytycznie nauczać o transfuzji.
Widać z powyższego, że wśród Polonii w USA transfuzję odrzucono w roku 1947, natomiast wcześniej w roku 1946 nie padło jeszcze to słowo, choć pisano krytycznie o spożywaniu krwi (ten zakaz był już jednak wprowadzony w roku 1927).
Polska
Nic nam nie wiadomo, aby istniał krajowy (polski) odpowiednik angielskiej Strażnicy z roku 1944, z artykułem o transfuzji, napisanym podczas wojny.
Czyżby polskich Świadków Jehowy zapomniano wtedy poinformować o kwestii transfuzji? Bardziej prawdopodobne, że nie było takiej możliwości.
To jednak nie wszystko. Okazuje się, że w Polsce również nie opublikowano angielskiego odpowiednika Strażnicy z roku 1945 (patrz ang. Strażnica 01.07 1945 s. 200-201).
Oto słowa z przytaczanej publikacji z roku 1945, zacytowane w Polsce wiele lat później:
„Strażnica angielska z 1 lipca 1945 roku objaśniała chrześcijański pogląd na krew” (Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 107).
Kiedy zatem pojawiają się pierwsze krytyczne teksty o transfuzji krwi w polskiej literaturze Świadków Jehowy?
W krajowej Strażnicy po raz pierwszy słowo „transfuzja” zamieszczono dopiero w roku 1951:
„Odpowiedź na list o transfuzji krwi
(...) Jeśli ktokolwiek dochodzi do wniosku, że nasze stanowisko zasługuje na uwagę i ma poparcie Pisma, i decyduje się oddać pod jego kierownictwo, tedy nuże; lecz jeśli nie, wtedy jest to jego własną odpowiedzialnością przed Bogiem” (Strażnica Nr 2, 1951 s. 14 [ang. 01.05 1950 s. 143]).
Dwa inne pytania czytelników o transfuzję z roku 1949 (ang.) opublikowano po polsku tylko w Strażnicy polonijnej i dopiero w roku 1951 (patrz Strażnica polonijna luty 1951 s. 30-32 [ang. 01.12 1949 s. 367-368]). Krajowa publikacja wcale nie zawiera tych fragmentów.
Widać z powyższego, że w Polsce transfuzję krwi odrzucono w roku 1951.
Niemcy, Szwajcaria i Austria
W języku niemieckim mamy podobną sytuację, jak w języku polskim. W innym roku wprowadzono krytykę transfuzji w czasopiśmie niemieckim wydawanym w Szwajcarii (1946), a w innym w Niemczech (1948).
Oto angielski fragment dotyczący 1 grudnia 1944 roku, a po niemiecku 15 grudnia 1946 roku (wyd. szwajcarskie):
Einige Jahre später stellte Der Wachtturm (englisch: 1. Dezember 1944; deutsch [Ausgabe Bern]: 15. Dezember 1946) fest: „Nicht allein als Nachkommen Noahs, sondern auch als einem, der durch Gottes dem Volke
Ten fragment opublikowany w Szwajcarii nigdy nie był powtórzony w Niemczech, analogicznie jak w Polsce teksty polonijne nie zostały powielone w wydaniach krajowych.
Niemiecki skorowidz do publikacji Świadków Jehowy wymienia jako pierwszy tekst krytyczny o transfuzji dopiero z końca roku 1948 (niem. Przebudźcie się! 22.12 1948 s. 13). Później pojawiły się dwa artykuły w tym samym czasopiśmie w roku 1949 (22 lutego i 22 listopada). Natomiast w niemieckiej Strażnicy pierwsze trzy artykuły o transfuzji opublikowano w roku 1950 (15 lutego, 15 kwietnia i 15 września).
Ten fragment z angielskiej Strażnicy z grudnia 1944 i jego niemiecki odpowiednik ze szwajcarskiego wydania z grudnia 1946 nie jest ujęty w niemieckim skorowidzu. Widać z tego, że nie istniał on ani w Niemczech, ani w Austrii. Był on charakterystyczny tylko dla Szwajcarii, mającej swoją drukarnię, która przetrwała wojnę.
https://wol.jw.org/de/wol/d/r10/lp-x/1200021153
Wniosek jest taki, że w Szwajcarii transfuzję krwi odrzucono z końcem roku 1946. Natomiast w Niemczech dwa lata później 22 grudnia 1948 roku i zapewne podobnie było w Austrii. Kiedy nauka ta trafiła do NRD? Tego nie wiemy.
Należy tu wyjaśnić, że była spora różnica w kwestii statusu omawianych dwóch państw podczas wojny i działania w nich Towarzystwa Strażnica.
W Niemczech Świadkowie Jehowy zostali zdelegalizowani już w roku 1933 (zlikwidowano wtedy najnowocześniejszą ich drukarnię w Europie).
Szwajcaria zaś była krajem neutralnym podczas wojny, a na dodatek od roku 1920 istniała w nim nieoficjalna centrala europejska, to znaczy Centralne Biuro Europejskie (Dzieje Świadków Jehowy w czasach nowożytnych. Stany Zjednoczone Ameryki. Na podstawie Rocznika Świadków Jehowy na rok 1975 s. 54). Posiadało ono także drukarnię. Uważamy, że i tak późno w języku niemieckim w Szwajcarii ukazała się (grudzień 1946 r.) wspomniana treść z angielskiej Strażnicy, gdyż w także neutralnej Szwecji wydano ją już ponad rok wcześniej (wrzesień 1945 r.). O tym piszemy poniżej.
Francja
Francuska wersja książki pt. Życie wieczne w wolności synów Bożych (1969 [ang. 1966]) na stronie 340 wymienia najstarsze wydane w tym języku publikacje krytyczne dotyczące transfuzji krwi. Są to czasopisma z lat 1949-1950:
franc. Przebudźcie się! 08.07 1949 s. 15;
franc. Przebudźcie się! 08.02 1950 s. 12-13.
Jeśli chodzi o francuską Strażnicę, to dopiero w latach 1951-1952 podjęto w niej temat transfuzji (patrz franc. Strażnica 15.09 1951 s. 277 [ang. 15.05 1951 s. 295]; franc. Strażnica 01.04 1952 s. 110-112 [ang. 01.07 1951 s. 414-416]).
Natomiast wspominane angielskie fragmenty z lat 1944-1945 i z roku 1949 nie ukazały się w języku francuskim w tamtym czasie.
Potwierdza te informacje francuski skorowidz do publikacji Świadków Jehowy
https://wol.jw.org/fr/wol/d/r30/lp-f/1200021153
Widać z powyższego, że we Francji transfuzję krwi odrzucono w roku 1949.
Hiszpania i kraje hiszpańskojęzyczne
Hiszpańskojęzyczne kraje były tymi, w których dość szybko wprowadzono zakaz transfuzji (nie dotyczy to Hiszpanii). Tekst angielski ze Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku ukazał się po hiszpańsku już 15 kwietnia 1945 roku (patrz hiszp. Rocznik Świadków Jehowy1975 s. 223). Natomiast artykuł angielski z 1 lipca 1945 roku opublikowano po hiszpańsku 15 listopada tego samego roku:
La Atalaya
Hiszpańska wersja książki pt. Życie wieczne w wolności synów Bożych (1966) wydrukowana w USA (zapewne przede wszystkim dla Ameryki Płn. i Płd.) na stronie 340 wymienia najstarsze wydane w tym języku inne publikacje krytykujące transfuzję krwi. Jest to hiszpańskie Przebudźcie się! z lat 1948-1950:
hiszp. Przebudźcie się! 08.12 1948 s. 19;
hiszp. Przebudźcie się! 08.10 1949 s. 27-28;
hiszp. Przebudźcie się! 08.02 1950 s. 17-19;
Inne teksty wymienia hiszpański skorowidz do publikacji Świadków Jehowy:
https://wol.jw.org/es/wol/d/r4/lp-s/1200021042?q=transfusiones&p=par
Prawdopodobnie w Hiszpanii transfuzję krwi odrzucono dopiero w latach 50. XX wieku.
Inaczej było w innych krajach, szczególnie Ameryki Środkowej i Południowej (oraz mniejszości meksykańskiej w USA), dla których literaturę po hiszpańsku drukowano w USA.
Pierwszy skorowidz do hiszpańskich publikacji Świadków Jehowy obejmuje lata 1950-
„We Włoszech, jak już wspomnieliśmy, w roku 1945 było 90 głosicieli, ale z Hiszpanii i Portugalii nie nadeszła wtedy żadna wiadomość o świadku Boga Jehowy, opowiadającym dobrą nowinę o Królestwie” (Strażnica Rok CIII [1982] Nr 7 s. 10).
„Kiedy po roku 1946 Świadkowie Jehowy stopniowo wznawiali zorganizowaną działalność w katolickiej Hiszpanii, wcale się nie zdziwili...” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 494).
„Od zakończenia wojny domowej w 1939 roku działalność Świadków Jehowy była w Hiszpanii zakazana. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych gorliwi Świadkowie dyskretnie głosili w miastach, gdzie ich obecność mniej rzucała się w oczy. Kiedy wreszcie w 1970 roku dzieło zostało zalegalizowane, w Hiszpanii było już około 10 000 głosicieli” (Strażnica Nr 22, 1993 s. 23).
Widać z tego, że w Hiszpanii transfuzję krwi odrzucono prawdopodobnie dopiero w latach 50. XX wieku. Natomiast w innych państwach hiszpańskojęzycznych nastąpiło to już w roku 1945 (szczególnie wśród mniejszości meksykańskiej w USA).
Włochy
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku włoskim w styczniu 1946:
In precedenza articoli sulla santità del sangue erano apparsi nella Torre di Guardia inglese del 15 dicembre 1927 e anche in quella del 1° dicembre 1944 (gennaio
Natomiast fragment z lipca 1945 roku opublikowano w Włoszech w październiku 1946 roku:
Subito dopo la seconda guerra mondiale, durante la quale era diventato comune curare i soldati feriti con le trasfusioni di sangue, fu fatta più luce sulla santità
Kolejny tekst krytyczny o transfuzji ukazał się we włoskiej Strażnicy z 1 grudnia 1950 roku na stronach 367-368 (jest to odpowiednik angielskiego fragmentu z października 1949 r.). Wymienia go skorowidz do włoskich publikacji Świadków Jehowy (patrz też wł. Strażnica 15.12 1950 s. 384). Drugie czasopismo włoskie dopiero w roku 1955 mówi o transfuzji, jak wspomniano w wymienionym skorowidzu (patrz wł. Przebudźcie się! 22.12 1955 s. 24). Ono zaczęło się ukazywać w tym języku od wspomnianego roku.
https://wol.jw.org/it/wol/d/r6/lp-i/1200021042
Widać z powyższego, że we Włoszech transfuzję krwi odrzucono w roku 1946.
Norwegia
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku norweskim 1 grudnia 1945 roku:
Blodets hellighet var også blitt tatt opp i Vagttaarnet for 15. januar 1928 og dessuten i Vakttårnet for 1. desember 1945, hvor blodoverføring var spesielt nevnt. (norw. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1993 s. 187 [wersja elektr.]).
Natomiast angielski fragment z lipca 1945 roku opublikowano w Norwegii dopiero 1 marca 1947 roku:
Mot slutten av den annen verdenskrig, da det var blitt vanlig å gi sårede soldater blodoverføring, ble det kastet mer lys over blodets hellighet. I bladet The Watchtowerfor 1. juli 1945 (Vakttårnetfor 1. mars 1947) ble «alle Jehovas tilbedere som søker evig liv i hans nye rettferdige verden», oppfordret til å «respektere blodets hellighet og rette seg etter Guds rettferdige bestemmelser i denne livsviktige sak». (norw. Strażnica 15.02 2006 s. 29).
Następny tekst na ten temat w norweskiej Strażnicy ukazał się w roku 1950 (norw. Strażnica 15.04 1950 s. 127-128).
W czasopiśmie Przebudźcie się! pierwsze artykuły o transfuzji pojawiły się w roku 1951 (patrz nor. Przebudźcie się! 08.05 1951 s. 5-7). O tym informuje norweski skorowidz do publikacji Świadków Jehowy.
https://wol.jw.org/no/wol/d/r3/lp-n/1200020620
Widać z powyższego, że w Norwegii transfuzję krwi odrzucono przy końcu roku 1945.
Szwecja
Szwecja była podczas drugiej wojny światowej krajem neutralnym, dlatego do niej najszybciej dotarły informacje o nowej nauce w USA, ale też było to już po zakończeniu działań wojennych w Europie.
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku szwedzkim 1 września 1945 roku:
Blodets helgd behandlades också i Vakt-Tornetför 15 februari 1928 (på engelska 15 december 1927) och dessutom i Vakttornetför 1 september 1945 (på engelska 1 december 1944), där blodöverföringar uttryckligen nämndes (szw. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1993 s. 187 [wersja elektr.]).
Jak wskazuje szwedzki skorowidz do publikacji Świadków Jehowy, angielski tekst przeciw transfuzji z lipca 1945 roku nie ukazał się w tym języku.
Kolejny artykuł na ten temat opublikowano w Strażnicy w roku 1950 (patrz szw. Strażnica 15.02 1950 s. 60-61).
Natomiast w szwedzkim Przebudźcie się! transfuzję skrytykowano w roku 1949 (patrz szw. Przebudźcie się! 08.02 1949 s. 24). O tym informuje szwedzki skorowidz do publikacji Świadków Jehowy.
https://wol.jw.org/sv/wol/d/r14/lp-z/1200021153
Widać z powyższego, że w Szwecji transfuzję krwi odrzucono w drugiej połowie roku 1945.
Finlandia
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku fińskim 1 stycznia 1946 roku:
Veren pyhyyttä oli käsitelty aiemmin Vartiotornissa15.2.1928, ja sitä käsiteltiin myös Vartiotornissa1.1.1946 (engl. 1.12.1944), jossa mainittiin nimenomaan verensiirrot (fiń. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1993 s. 187 [wersja elektr.]).
Jak wskazuje fiński skorowidz do publikacji Świadków Jehowy, angielski tekst przeciw transfuzji z lipca 1945 roku nie ukazał się w tym języku (wskazano jedynie angielską Strażnicę z symbolem w45E 200, czyli z 1 lipca 1945 r. strona 200).
Kolejny artykuł na ten temat ukazał się w Strażnicy w roku 1950 (patrz fiń. Strażnica 15.06 1950 s. 190-192).
Natomiast w fińskim Przebudźcie się! transfuzję skrytykowano w roku 1951 (patrz fiń. Przebudźcie się! 22.02 1951 s. 13-14). Czasopismo to zaczęto wydawać dopiero od wspomnianego roku. O tym informuje fiński skorowidz do publikacji Świadków Jehowy.
https://wol.jw.org/fi/wol/d/r16/lp-fi/1200021153
Widać z powyższego, że w Finlandii transfuzję krwi odrzucono w roku 1946.
Dania
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku duńskim 15 listopada 1945 roku:
Blodets hellighed var også blevet drøftet i Vagttaarnetfor 15. januar 1928 og desuden i nummeret for 15. november 1945, hvori blodtransfusion var omtalt (duń. Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1993 s. 187 [wersja elektr.]).
Jak wskazuje duński skorowidz do publikacji Świadków Jehowy, angielski tekst przeciw transfuzji z lipca 1945 roku ukazał się w języku duńskim w roku 1946 (w46 62, to znaczy duń. Strażnica 15.02 1946 s. 62). Kolejny artykuł na ten temat opublikowano w roku 1950 (duń. Strażnica 15.03 1950 s. 101-103).
Natomiast w duńskim Przebudźcie się! transfuzję skrytykowano w roku 1949 (patrz duń. Przebudźcie się! 01.01 1949 s. 6). O tym też informuje duński skorowidz do publikacji Świadków Jehowy.
https://wol.jw.org/da/wol/d/r9/lp-d/1200021042
Widać z powyższego, że w Danii transfuzję krwi odrzucono pod koniec roku 1945.
Portugalia i Brazylia
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji ukazał się w języku portugalskim w grudniu 1945 roku (nie dotyczy to Portugalii):
Anos mais tarde, A Sentinela(1.º de dezembro de 1944; em português, dezembro de 1945) declarava: “Ao estrangeiro, não só como descendente de Noé, mas ora como um obrigado pela lei de Deus a Israel . . . se lhe proibia comer ou beber sangue, quer por transfusão quer pela boca...” (portug. Rocznik Świadków Jehowy 1976 s. 222-223).
Natomiast angielski tekst przeciw transfuzji z lipca 1945 roku prawdopodobnie nie ukazał się w języku portugalskim. Wszystkie publikacje wydawane dla Brazylii i Portugalii zawsze przytaczają tylko wskazaną angielską Strażnicę. Nigdy portugalską.
Natomiast nie wiemy, kiedy w portugalskim Przebudźcie się! po raz pierwszy skrytykowano transfuzję, gdyż skorowidz do publikacji Świadków Jehowy dla tego języka obejmuje tylko lata 1960-1990. W październiku 1946 roku rozpoczęto wydawanie portugalskiej wersji Przebudźcie się! Zapewne więc nie wcześniej, jak w roku 1948 (jak po angielsku), cokolwiek napisano na omawiany temat.
Wiemy, że wspominane publikacje, które wydawane były dla Brazylii, w tym samym czasie nie docierały do Portugalii, bo nie było tam ani jednego głosiciela raportującego działalność Świadków Jehowy:
„We Włoszech, jak już wspomnieliśmy, w roku 1945 było 90 głosicieli, ale z Hiszpanii i Portugalii nie nadeszła wtedy żadna wiadomość o świadku Boga Jehowy, opowiadającym dobrą nowinę o Królestwie” (Strażnica Rok CIII [1982] Nr 7 s. 10).
Dopiero w roku 1948 w Portugalii rozpoczęto organizować głoszenie Świadków Jehowy i to z dość nikłym skutkiem:
„Kiedy w roku 1948 John Cooke przyjechał do Portugalii, zaczął organizować systematyczną pracę od domu do domu” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 537).
„W roku 1954 w całej Portugalii działało zaledwie około 100 Świadków” (Strażnica Nr 13, 1999 s. 25).
Widać z powyższego, że w Portugalii transfuzję krwi odrzucono być może dopiero w latach 50. XX wieku, a w Brazylii już pod koniec roku 1945.
Grecja
Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 grudnia 1944 roku o zakazie transfuzji nie ukazał się prawdopodobnie w języku greckim. W kilku greckich publikacjach przywoływana jest tylko powyższe angielskie czasopismo.
Natomiast tekst z angielskiej Strażnicy z 1 lipca 1945 roku ukazał się w języku greckim 1 września 1946 roku:
Η Σκοπιά 1 Ιουλίου 1945 (1 Σεπτεμβρίου 1946, στην ελληνική) έδινε την εξής παρότρυνση: «Όλοι οι λάτρεις του Ιεχωβά, οι οποίοι ζητούν αιώνιον ζωήν εις τον νέον κόσμον της δικαιοσύνης, πρέπει να σέβωνται την ιερότητα του αίματος και να συμμορφούνται προς τους δίκαιους κανόνας του Θεού εν σχέσει προς το ζωτικόν αυτό ζήτημα». (gr. Strażnica 15.02 2006 s. 29).
Co ciekawe, ten sam tekst oznaczono w innej publikacji jako wydany w Strażnicy z 15 sierpnia 1946 roku (patrz gr. Rocznik Świadków Jehowy 1983 s. 232; gr. Strażnica 15.03 1989 s. 14-15). Kolejny artykuł na ten temat opublikowano w roku 1950 (gr. Strażnica 15.08 1950 s. 254-256).
Natomiast w greckim Przebudźcie się! transfuzję skrytykowano w roku 1950 (patrz gr. Przebudźcie się! 08.11 1950 s. 12-13). O tym też informuje grecki skorowidz do publikacji Świadków Jehowy.
https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/1200021153
Widać z powyższego, że w języku greckim transfuzję krwi odrzucono w drugiej połowie roku 1946.
Belgia i inne małe kraje zachodniej Europy
W Belgii Świadkowie Jehowy posługują się trzema urzędowymi językami: niderlandzkim, niemieckim i francuskim. Trudno więc stwierdzić, w którym roku Belgowie dowiedzieli się, od kiedy nie mogą przyjmować transfuzji krwi. W każdym z tych języków zakaz opublikowano w innym czasie:
w Holandii w 1950 roku;
w Niemczech w 1948 roku; w Szwajcarii w 1946 roku;
we Francji w 1949 roku.
To samo można powiedzieć o innych istniejących dziś małych państwach Europy: Luksemburg, Monako, San Marino, Liechtenstein, Andora, Malta, Gibraltar, a także o Grenlandii i innych wyspach. W tych państwach w latach powojennych albo nie było prawie Świadków Jehowy (jak w Hiszpanii i Portugalii), albo nie istniały publikacje w językach używanych w tych krajach. Natomiast w publikacjach w języku używanym w Islandii wskazywane są tylko Strażnice angielskie z lat 1944-1945, mówiące o zakazie transfuzji krwi wprowadzonym w USA.
Dawne kraje socjalistyczne
Ponieważ mówimy tu o czasie powojennym, więc musieliśmy stworzyć taką właśnie kategorię państw. Polskę oraz Polonię w USA omówiliśmy w oddzielnym rozdziale i tu tę kwestię pomijamy. O NRD wspomnieliśmy w rozdziale o Niemczech i Szwajcarii.
W językach dawnych państw socjalistycznych na ogół w publikacjach podawana jest data angielskiej Strażnicy z lipca 1945, gdy mowa jest o wprowadzeniu zakazu transfuzji krwi (lub grudzień 1944 r.). Tak jest na przykład w języku ukraińskim i wielu wspomnianych językach poniżej.
Wydaje się, że wyjątkiem jest język rosyjski. Tekst z angielskiej Strażnicy z 1 lipca 1945 roku opublikowany został w tym języku już w czerwcu 1946 roku. Prawdopodobnie może chodzić tu o wydanie dla mniejszości rosyjskiej zamieszkałej w USA, jak było podobnie w przypadku naszej Polonii. Do ZSRR w tym czasie mało co dochodziło z Zachodu, a tym bardziej zakazane publikacje amerykańskiego Towarzystwa Strażnica. Oto wspomniane słowa o czerwcu 1946 roku:
Вскоре после Второй мировой войны, во время которой при лечении раненых стали широко применять переливание крови, был затронут вопрос о святости крови. «Сторожевая башня» от 1 июля 1945 года (на русском языке — за июнь 1946 года) побуждала «всех служителей Иеговы, которые стремятся к вечной жизни в новом мире праведности, уважать святость крови и следовать праведным постановлениям Бога в этом важном вопросе». (ros. Strażnica 15.02 2006 s. 29).
Dzisiejsze nowe publikacje Świadków Jehowy starają się jak najbardziej wydłużyć początek dotyczący zakazu transfuzji krwi w Europie, w dawnych krajach bloku komunistycznego. Dlatego omawiając tę kwestię wskazuje się albo angielskie Strażnice z lat 1944-1945, albo wydania specjalne dla mniejszości danej narodowości w USA. Te publikacje nie mają jednak wiele wspólnego z tymi wydawanymi w podziemiu w krajach ‘komuny’, identycznie jak było w przypadku polskich Strażnic krajowych i polonijnych.
Trzeba tu wspomnieć, że takich mniejszości narodowych (zborów obcojęzycznych) wśród badaczy Pisma Świętego, a później Świadków Jehowy, w USA było całkiem sporo. Oto jak sytuacja wyglądała w roku 1923, gdy zbory narodowościowe miały swoich własnych pielgrzymów (mówców, wysyłanych przez Towarzystwo Strażnica):
„Następnie podajemy wszystkich braci polskich i obcojęzycznych, którzy są użyci w regularnej służbie pielgrzymiej i tych, którzy są używani przez Towarzystwo na niedziele, oraz braci z Betel:
Pielgrzymów polskich .......................................... 11
Pielgrzymów niemieckich .................................... 11
Pielgrzymów litewskich ........................................ 5
Pielgrzymów greckich ........................................... 5
Pielgrzymów słowackich ....................................... 2
Pielgrzymów włoskich ........................................... 2
Pielgrzymów ukraińskich ....................................... 2
Pielgrzymów armiańskich ...................................... 2
Pielgrzymów szkockich .......................................... 1
Pielgrzymów syryjskich .......................................... 1
Pielgrzymów węgierskich ....................................... 1
Pielgrzymów murzyńskich ...................................... 1
Pielgrzymów rosyjskich .......................................... l
Razem polskich i obcojęzycznych 45.
Razem wszystkich z angielskimi
Z czasem liczba takich różnojęzycznych zborów i narodowości w USA zwiększyła się i dlatego wydawano tam oddzielne publikacje dla nich. Nikt ich nie przywoził z Europy, tym bardziej, gdy panoszyły się wojny lat 1914-1918 i 1939-1945. Gdy porówna się na przykład nasze polonijne i krajowe wydania, to widać, że istnieją różnice w tłumaczeniu oraz w zawartości. Na dodatek czasopisma Złoty Wiek i Consolation (Pociecha) w latach 1919-1946 miały oddzielną redakcję europejską w Szwajcarii (lub redakcje krajowe). Tylko niektóre artykuły były w nich identyczne, jak te w USA (szczególnie autorstwa J. F. Rutherforda).
Co utrudnia odnalezienie początku zakazu transfuzji krwi w poszczególnych krajach dawnego bloku komunistycznego?
Otóż w językach zachodnich pierwsze skorowidze tematyczne do publikacji Świadków Jehowy obejmują lata 1930-1985 (USA, Dania), względnie lata 1945-1985 (np. Niemcy, Norwegia). One podają wiele danych i wskazują konkretne czasopisma w danym temacie. Natomiast skorowidze dla krajów wschodnich nie były wydawane dla wczesnych lat i istnieją tylko późniejsze oraz obecne wydania obejmujące lata 1986-2019 (np. Polska, Ukraina; Czechy, Węgry i Rumunia od roku 1980) lub nawet dla lat 1991-2020 (np. Rosja; Słowacja dla lat 1990-2010). Do dziś na przykład nie ma żadnego bułgarskiego skorowidza!
Uważamy, że w krajach wschodniej Europy zakaz transfuzji pojawił się, jak w Polsce (1951 r.), na początku lat 50. XX wieku.
Prześledziliśmy w poniższych językach publikacje Świadków Jehowy, które wspominają wprowadzony zakaz transfuzji krwi. Odwołują się one tylko do angielskich Strażnic z lat 1944-1945 (nie dotyczy to języka polskiego i rosyjskiego, w których po jednym razie odwołano się do dawniejszych publikacji wydanych w tych właśnie językach). Oto wspomniane języki:
polski, rosyjski, ukraiński, czeski, słowacki, bułgarski, rumuński, węgierski, słoweński, chorwacki, serbski, albański, macedoński, litewski, łotewski, estoński.
Trzeba dodać, że w dawnych latach nauka Świadków Jehowy nie była spójna na całym świecie. Widzieliśmy, jak w Holandii chwalono transfuzję i szczepienia (wrzesień 1945 r.), a w tym samym czasie w USA zakazywano przetaczania krwi i szczepienia się.
Z kolei w Polsce jeszcze w roku 1932 zezwalano na spożywanie pokarmów z krwią, a w USA już w roku 1927 zabroniono tego:
„Pytanie: Zakon Mojżeszowy zakazywał spożywania krwi. Czy ten przepis odnosi się też do chrześcijan?
Odpowiedź: Powtarzamy tu słowa apostoła, przytaczane już w odpowiedzi na pierwsze pytanie: »Niechajże nas tedy nikt nie osądzi dla pokarmu, albo dla napoju«. Dalej: »Ale nas pokarm nie zaleca Bogu; bo choćbyśmy jedli, nic nam nie przybywa; a choćbyśmy i nie jedli, nic nam nie ubywa« (1 Do Koryntów 8:8). »Cokolwiek w jatkach (publicznie) sprzedawają, jedzcie, nic nie pytając dla sumienia« (1 Do Koryntów 10:25). Przypuszczać należy, że jeżeli Bóg zakazał Izraelitom spożywania krwi, wieprzowiny etc., musiało to mieć dla nich znaczenie ze względów zdrowotnych” (Złoty Wiek 15.04 1932 s. 123).
W USA zakaz szczepienia wprowadzono w roku 1921 (patrz ang. Złoty Wiek 12.10 1921 s. 17), a w Polsce dopiero w latach 1925-1926 ukazały się pierwsze krytyczne teksty na ten temat. W pierwszym artykule opisano elektroniczne urządzenie, zwane radio-biola, które miało leczyć wiele chorób oraz zastępować szczepienia. W drugim tekście napisano o trujących organizm szczepionkach:
„Metoda leczenia zapomocą elektronicznej radjo-bioli jest ta sama. Przewagę jednak tej metody nad dopiero co przedstawioną stanowi to, że zamiast martwych, ale poniekąd szkodliwych zarazków choroby, wstrzykiwanych w ciało w surowicy przeciwbłonicznej, aparat biola przejmuje z ciała fale choroby (antytoksynę) i je znów doń wprowadza, gdzie one napotykają i znoszą te same okoliczności, przez które powstały. Biola jest zatem bezwątpienia cudownym wynalazkiem, przedstawiającym dla medycyny wielki postęp. (...) Wynalazek ten wymownie świadczy, że wstępujemy w wiek złoty, tak długo wyglądany przez wszystkich mieszkańców ziemi, w którym tęsknota każdego serca zostanie ukojona, w którym każdy będzie miał sposobność otrzymać życie, wolność i szczęście” (Złoty Wiek 15.12 1925 s. 301 [ang. 22.04 1925 s. 455]).
„Choroba powstaje przez zatrucie ustroju szkodliwym pokarmem i szkodliwemi napojami, wskutek szczepienia lub innych środków, które napełniają cały ustrój takiem mnóstwem materjałów trujących, że system wydzielniczy nie może nadążyć usuwać ich z ciała” (Złoty Wiek 15.05 1926 s. 364 [ang. 09.09 1925 s. 781]).
Skrótowe zestawienie państw i lat wprowadzenia zakazu transfuzji krwi
Na zakończenie przedstawiamy zestawienie poszczególnych państw europejskich oraz niektórych pozaeuropejskich i czas kiedy Świadkowie Jehowy wprowadzili w nich zakaz transfuzji krwi dla siebie. Kolejność państw według tytułów rozdziałów zamieszczonych powyżej:
USA – grudzień 1944 r.
Holandia – marzec 1950 r.
Wielka Brytania i Irlandia – prawdopodobnie koniec 1945 r.
Polonia w USA i Polska – marzec 1947 r. i początek 1951 r.
Niemcy, Austria i Szwajcaria – grudzień 1948 r. i grudzień 1946 r.
Francja – lipiec 1949 r.
Hiszpania i kraje hiszpańskojęzyczne – około 1950 r. i kwiecień 1945 r.
Włochy – styczeń 1946 r.
Norwegia – grudzień 1945 r.
Szwecja – wrzesień 1945 r.
Finlandia – styczeń 1946 r.
Dania – listopad 1945 r.
Portugalia i Brazylia – prawdopodobnie lata 50. XX w. i grudzień 1945 r.
Grecja – wrzesień 1946 r.
Belgia i inne małe kraje zachodniej Europy – lata 1946-1950.
Dawne kraje socjalistyczne – czerwiec 1946 r. (rosyjski) i aż do początku lat 50. XX wieku w innych państwach.
Widzimy z powyższego, jak mylne jest ogólnikowe stwierdzenie, że Świadkowie Jehowy zakazali transfuzji krwi swoim głosicielom w roku 1944 lub 1945. Owszem tak było w USA, ale w innych krajach zakaz ten wchodził w życie później, od kwietnia 1945 roku (kraje hiszpańskojęzyczne Ameryki), do początku lat 50. XX wieku (Europa Wschodnia).
Jak zauważyliśmy, w Holandii nawet we wrześniu 1945 roku opublikowano naukę obowiązującą tam i zarazem odwrotną do tej propagowanej w USA. W Polsce dopiero w roku 1951 użyto w Strażnicy słowo „transfuzja”.
Ale to nie wszystko, bo choć od lat 1944-1945 powoływano się na Boga w kwestii transfuzji, to jednak nie pozwalało to Towarzystwu Strażnica wyegzekwować od swoich wszystkich głosicieli posłuszeństwa co do tej nauki.
Dopiero gdy w roku 1961 wprowadzono karę wykluczenia ze zboru za transfuzję, blady strach padł na Świadków Jehowy. Aby ich dopilnować w tej kwestii wprowadzono też później w szpitalach dyżury przy chorych i specjalne ‘komitety szpitalne’:
„Niemałej pomocy i wsparcia mogą udzielić bracia i siostry w zborze. W krytycznej sytuacji starsi mogą uznać za słuszne wprowadzenie 24-godzinnych dyżurów w szpitalu; najlepiej gdyby pełnił je starszy z jednym z rodziców chorego dziecka lub innym członkiem rodziny. Krew często podaje się wtedy, gdy rodzina i najbliżsi idą na noc do domu” (Nasza Służba Królestwa Nr 9, 1992 s. 4).
„W roku 1979 niektórzy starsi zaczęli odwiedzać szpitale, by pomagać lekarzom w lepszym zrozumieniu naszego stanowiska i jego biblijnego uzasadnienia, a także by informować o dostępnych metodach alternatywnych. Rok później starsi z 39 miast Stanów Zjednoczonych odebrali w tej dziedzinie specjalistyczne szkolenie. Z czasem Ciało Kierownicze zadbało o to, żeby na całym świecie powstały Komitety Łączności ze Szpitalami” (Królestwo Boże panuje! 2014 s. 112-113).
Wydaje się, że Towarzystwo Strażnica nie za szybko zrezygnuje z wprowadzonego przez siebie zakazu przyjmowania transfuzji krwi. Prawdopodobnie najpierw kiedyś zezwoli na przyjmowanie oddzielnie któregoś z czterech głównych składników krwi. Identycznie, jak zezwolono w latach 60. i 70. XX wieku na stosowanie wielu frakcji krwi. Oczywiście wszystko to będzie jak wcześniej, według „własnego sumienia” i na dodatek „wyszkolonego na Biblii”.
Może poniższe słowa Świadków Jehowy z roku 1979 i z lat 2004-2006 staną się w niedługim czasie jakimś drogowskazem dla nich:
„Przyznać trzeba, że medycyna coraz bardziej odwraca się od stosowania transfuzji pełnej krwi. Dzieli się natomiast krew ludzką na podstawowe składniki, które mogą być przetaczane – krwinki czerwone, krwinki białe, płytki krwi oraz plazmę” (Strażnica Rok C [1979] Nr 5 s. 22-23).
„Obecnie na ogół nie przetacza się krwi pełnej, lecz jeden z jej podstawowych składników: 1) krwinki czerwone; 2) krwinki białe; 3) krwinki płytkowe; 4) osocze, czyli płynną część krwi. Zależnie od stanu pacjenta lekarze podają krwinki czerwone, krwinki białe, płytki lub osocze. Transfuzja tych głównych składników krwi pozwala na wykorzystanie danej jednostki krwi w leczeniu kilku pacjentów. Świadkowie Jehowy uważają, że przyjęcie krwi pełnej bądź któregoś z jej czterech podstawowych składników stanowi pogwałcenie prawa Bożego” (Strażnica Nr 12, 2004 s. 29-30).
„OSOCZE (plazma) stanowi 52-62 procent całkowitej objętości krwi. (...) Warto wiedzieć, że 91,5 procent osocza to woda (...)
KRWINKI BIAŁE (leukocyty) stanowią mniej niż 1 procent całkowitej objętości krwi. Atakują i niszczą potencjalnie szkodliwe ciała obce.
PŁYTKI KRWI (trombocyty) stanowią mniej niż 1 procent całkowitej objętości krwi. Tworzą skrzepy, które zatrzymują krew, żeby nie uchodziła z ran.
KRWINKI CZERWONE (erytrocyty) stanowią 38-48 procent całkowitej objętości krwi. Komórki te podtrzymują przy życiu wszystkie tkanki, dostarczając im tlen i usuwając dwutlenek węgla.
Zarówno osocze, jak i pozostałe trzy główne składniki mogą być źródłem mniejszych frakcji. Na przykład hemoglobina to frakcja wyizolowana z krwinek czerwonych” (Przebudźcie się! Nr 8, 2006 s. 8).
Może z czasem Świadkowie Jehowy przestaną uważać, że przyjęcie jednego ze składników krwi jest „pogwałceniem prawa Bożego”?
Na zakończenie składam podziękowanie J. Romanowskiemu i K. Kozakowi za pomoc w tworzeniu tego tekstu.