Czy J 17,3 przeczy Trójcy?
Jednym z argumentów Świadków Jehowy (dalej: ŚJ) przeciw temu, że Jezus (lub Duch Święty) jest Bogiem, jest wers z J 17,3:
„A to jest życie wieczne: aby znali Ciebie, jedynego prawdziwego Boga, oraz Tego, którego posłałeś, Jezusa Chrystusa” (Biblia Tysiąclecia, dalej: BT).
ŚJ rozumują w tym miejscu tak: Jezus nie może być Bogiem, bowiem sam w tym momencie stwierdził, że jedynie ktoś inny (Jehowa) jest Bogiem (por. Czy wierzyć w Trójcę?, Brooklyn 1989, str. 16).
W rzeczywistości jednak takie rozumowanie w wykonaniu ŚJ po raz kolejny ukazuje jakąś płyciznę w ich interpretowaniu Biblii. Padające bowiem w tym wersie słowo „jedynego”, któremu w tekście greckim J 17,3 odpowiada słówko monon, jest względne i wcale nie zakłada braku wyjątków, tzn. nie wyklucza ostatecznie tak naprawdę tego, że Jezus (lub Duch Święty) też może być Bogiem. Aby to uzasadnić przeanalizuję teraz pewne inne wersy z Biblii, w których znajdujemy słówko monon. W liście do Galacjan Paweł napisał:
„Mieliśmy tylko (monon) pamiętać o ubogich, czym się też gorliwie zająłem i co starałem się wykonać” (Gal 2,10, Biblia Warszawska).
Czy z tego wersu wynika, że Paweł miał pamiętać „tylko” o ubogich, zaniedbując już innych chrześcijan? Oczywiście, że nie, Paweł miał darzyć ubogich szczególną uwagą, miał też jednak pamiętać o innych chrześcijanach, także o tych bogatych (por. 1 Kor 4,8; 8,14; 1 Tm 6,17), a także o chrześcijanach w innych Kościołach, do których zresztą pisał swe listy. Taka jest wymowa Gal 2,10. Po tym wersie bardzo dobrze widać, że słowo monon (tylko) jest względne i używając go Biblia czasem wcale nie absolutyzuje czegoś i nie zakłada braku wyjątków. Tak jak Paweł pisze, że pamięta tylko o ubogich, co nie wyklucza, że pamięta on także o innych (w tym o tych zamożnych - 1 Kor 4,8; 8,14), tak Jezus w J 17,3 mówiąc o tym, że Bóg Ojciec jest jedynym Bogiem, wcale nie musi w ten sposób wykluczać tego, że On sam (lub Duch Święty) również może być Bogiem.
Przejdźmy do kolejnego wersu, w którym użyto słówka monon:
„Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko (monon) samego Jezusa” (Mt 17,8, BT; por. Mk 9,8).
Tekst ten następuje po opisie wizji na górze Tabor. Kiedy apostołowie rozejrzeli się po tej wizji, nie widzieli już ani Mojżesza, ani Eliasza, nie widzieli nikogo, „tylko” Jezusa. Oczywiście znów nie możemy rozumieć tu słowa monon dosłownie i w sposób nie zakładający żadnego wyjątku, bo na pewno oprócz Jezusa apostołowie widzieli także siebie nawzajem. Spójrzmy też na niektóre inne teksty Biblii, w których użyto słowa monon:
„Ukaże je, we właściwym czasie, błogosławiony i jedyny (monon) Władca (dynastes), Król królujących i Pan panujących, jedyny (monon), mający nieśmiertelność, który zamieszkuje światłość niedostępną, którego żaden z ludzi nie widział ani nie może zobaczyć: Jemu cześć i moc wiekuista! Amen” (1 Tm 6,15-16, BT).
ŚJ odnoszą ten tekst do Jezusa (por. Wspaniały finał Objawienia bliski, Brooklyn 1993, str. 20, par. 7; por. też Przebudźcie się!, nr 10 z 1990 roku, str. 19). Gdyby ich rozumienie słowa „jedyny” w przypadku J 17,3 było rzeczywiście słuszne, to wtedy zgodnie z 1 Tm 6,15-16 Bóg Ojciec nie mógłby już posiadać nieśmiertelności, ani być królem królów oraz Władcą, bowiem „jedynie” Jezusowi byłoby to dane. A jednak nie tylko Jezus jest Władcą i Królem królów, bowiem jest nim też Jehowa, który też jest Władcą (dynastes – por. Hi 36,22; Rdz 49,24, LXX; por. też – 2 Mch 3,24; 12,15.28; 15,3-4.29; Syr 46,5.16) i też posiada nieśmiertelność (1 Tm 1,17).
Przejdźmy do kolejnego wersu, w którym użyto słówka monon:
„Kościołom zaś chrześcijańskim w Judei pozostawałem osobiście nie znany. Docierała do nich jedynie (monon) wieść: ten, co dawniej nas prześladował, teraz jako Dobrą Nowinę głosi wiarę, którą ongiś usiłował wytępić” (Gal 1,22-23, BT).
Po tekście tym po raz kolejny widać, że słowo monon nie musi zakładać braku wyjątków. Do Kościołów w Judei nie mogła przecież docierać jedynie wspomniana wieść.
Jak więc można rozumieć monon w J 17,3 w zgodzie z koncepcją trynitarną, w kontekście tego, że słowo to zakłada wyjątki? Nazywając w tym wersie Boga Ojca „jedynym Bogiem” Jezus chce najwyraźniej zaakcentować, że Ojciec jest Bogiem jedynym w kontraście do innych bogów fałszywych, którzy nie mogą już posłać ludzkości prawdziwego Zbawiciela, o którym wspomina właśnie J 17,3. Wers ten nie rozstrzyga jednak nic na temat wielości Osób w Bogu, tzn. nie neguje tego, że Chrystus może wchodzić w skład takiej wielości.
Podsumowując, jak widać po powyższych przykładach zastosowania słówka „jedyny” (monon) w Biblii, użycie tego określenia w J 17,3 w stosunku do Boga wcale nie wyklucza tego, że Bogiem może być też Jezus i Duch Święty.
Jan Lewandowski, marzec 2007