W. I. Mann i J. C. Sunderlin – początkowi współpracownicy C. T. Russella i pierwsi porzucający go
W. I. Mann i J. C. Sunderlin – początkowi współpracownicy C. T. Russella i pierwsi porzucający go
Na początku informujemy, że artykuł nasz składa się z następujących rozdziałów:
W. I. Mann – pierwszy zastępca C. T. Russella
J. C. Sunderlin – jeden z pierwszych pielgrzymów C. T. Russella
Kilka informacji o dawnych współpracownikach C. T. Russella
Nie nazywamy tych współpracowników „pierwszymi”, ale „początkowymi”. Do „pierwszych” należy zaliczyć tych, z którymi prezes Towarzystwa Strażnica współpracował zanim rozpoczął wydawać czasopismo Strażnica (1879). Tu omawiamy okres czasu od roku 1879.
Zaznaczamy, że innych wczesnych współpracowników Russella opisaliśmy w artykułach:
A. D. Jones i J. H. Paton – początkowi współpracownicy C. T. Russella i pierwsi porzucający go
H. B. Rice i B. W. Keith – początkowi współpracownicy C. T. Russella i pierwsi porzucający go
Natomiast współpracownicę Lizzie A. Allen opisaliśmy w tekście pt. Dwie mniej znane kobiety na prominentnych stanowiskach w Strażnicy.
Wszyscy oni rozstali się z Russellem, a większość z nich zrobiła to już w pierwszej połowie lat 80. XIX wieku.
W. I. Mann – pierwszy zastępca C. T. Russella
W. I. Mann (1844-1930) był jednym z pierwszych współpracowników Russella, a następnie został wiceprezesem Towarzystwa Strażnica (1884 r.):
REGULAR CONTRIBUTORS
J. H. Paton ...
W. I. Mann ...
B. W. Keith ...
H. B. Rice ...
A. D. Jones ...(ang. Strażnica lipiec 1879 s. 3, reprint).
„Statut przewidywał komitet z siedmiu członków dyrekcji, z których trzech miało służyć jako urzędnicy. Początkowo urzędnikami byli: prezydent C. T. Russell; wiceprezydent William I. Mann; sekretarz i skarbnik (żona C. T.) Maria F. Russell” (Nowożytna historia Świadków Jehowy ok. 1955 cz. 1, s. 24 [ang. Strażnica 01.02 1955 s. 76]).
“DIRECTORS
C. T. RUSSELL, Pres.,
M. F. RUSSELL, Sec. and Treas.
W. C. McMILLAN,
W. I. MANN, Vice Pres.
J. B. ADAMSON
J. F. SMITH” (ang. Strażnica 01.01 1885 s. 707 [reprint]).
Mann współpracował z Russellem już przed rokiem 1879.
J. Skorupiński (1924-1997), znawca historii ruchu badackiego i poprzedzającego go ruchu adwentowego, tak pisał o nim w swoim opracowaniu pt. Od Brata Millera do Brata Russella. Okres od 1818-1874 roku:
„W tym czasie do brata Russella przyłączyło się kilka osób: jego ojciec Joseph, jego siostra Mae, jego subiekt handlowy A. D. Jones, William I. Mann i W. H. Conley. Miał też styczność z braćmi: J. Wendell, J. Stetson i J. Storrs. To było w latach 1869/72” (Świt Królestwa Bożego i Wtórej Obecności Jezusa Chrystusa Nr 3, 1987 s. 33).
Towarzystwo Strażnica opisało to dosyć ogólnikowo, nie podając nazwisk:
„Wkrótce potem Russell i około pięć dalszych osób zaczęło się spotykać regularnie w latach 1870-1875, aby systematycznie studiować Biblię” (Nowożytna historia świadków Jehowy 1955 cz. I, s. 10; ang. Strażnica 01.01 1955 s. 7).
Russell wspomniał w roku 1880, że od „kilku lat” z wieloma osobami obchodził Pamiątkę w domu W. H. Conleya (1840-1897), prezesa Towarzystwa Strażnica w latach 1881-1884. Tak więc tym bardziej już wtedy spotykał się z co najmniej kilkoma osobami na ‘zebraniach’ biblijnych:
„Od kilku lat wielu z nas, tutaj w Pittsburghu mamy zwyczaj obchodzenia Pamiątki, podczas której wspominamy Święto Przejścia oraz spożywamy emblematy ciała i krwi naszego Pana. Zawsze była to okazja do uroczystej i miłej społeczności, która w bieżącym roku złączyła nas w szczególny sposób. Wieczorem 24-tego marca, jak zwykle spotkaliśmy się w najbardziej przestronnym domu brata i siostry Conley, gdzie spożywając przaśny chleb, równocześnie spożywaliśmy »Prawdę«, przedstawioną w chlebie” (ang. Strażnica kwiecień 1880 s. 94 [reprint]).
Mann w kwietniu 1892 roku zrzekł się funkcji wiceprezesa Towarzystwa Strażnica i opuścił Russella:
„Sześciu innych członków, wymienionych w Statucie (Charter), jako członkowie Rady Dyrektorów, zrzekło się związku z Towarzystwem rezygnując lub w inny sposób, w terminach wymienionych poniżej:
W. I. Mann – April 11, 1892
T. F. Smith – April 11, 1892
J. B. Adamson – Jan. 5, 1895
W. C. MacMillan – May 13, 1898
Mrs. M. F. Russell – Feb. 12, 1900
S. O. Blunden – Jan. 6,
Wszystkie wymienione osoby wchodziły w skład zarządu Towarzystwa Strażnica w roku 1884 (patrz powyżej i ang. Strażnica 01.11 1917 s. 6162 [reprint]). Dziwne, że cały pierwotny zarząd w ciągu kilkunastu lat zrezygnował. Czyżby z czasem Russell stał się konfliktowy?
Po rezygnacji Manna ze stanowiska wiceprezesa zastąpiła go na tym stanowisku Rose Ball (1869-1950), po mężu Henninges, adoptowana córka Russellów. Żona Ernesta Henningesa (1871-1939), sekretarza-skarbnika Towarzystwa w latach 1896-1902, była w zarządzie Towarzystwa od 11 kwietnia 1892 roku. Natomiastod 7 stycznia 1893 roku do 6 stycznia 1894 była wiceprezesem. Po niej tę funkcję przejął Henry Weber, który piastował ją do swej śmierci w roku 1904.
Zarówno te, jak i kolejne informacje publikuje na swym blogu historycznym jeden ze Świadków Jehowy (Jerome):
„William Imrie Mann (1844-1930) był znany już w czasach Nelsona Barboura, a kiedy powstała Zion's Watch Tower, wymieniony został jako współpracownik w pierwszym numerze, tak samo jak Keith (...). W 1879 roku przygotował nowy śpiewnik dla czytelników czasopisma zatytułowany Songs of the Bride (Pieśni Oblubienicy). Kiedy Zion's Watch Tower Tract Society zarejestrowane zostało z Russellem jako prezesem, Mann był wiceprezesem. Zrezygnował z funkcji dyrektora w grudniu 1891 roku i oficjalnie zastąpiony został 11 kwietnia 1892 roku.
Podobnie jak Keith, Mann był wymieniany na łamach magazynu Patona. Po rozstaniu z Russellem wspomniany został w liście, który Russell napisał do swojej żony Marii (Russell vs Russell 1906, eksponat 2, list do »Mojej Drogiej Żony« z 9 lipca 1896 r.). Russell wymienia w nim kilku byłych współpracowników, których teraz oskarża o »złe podejrzenia, oszczerstwa i zazdrość«. Mann jest pierwszym na tej liście”.
https://jeromehistory.blogspot.com/2022/09/john-patons-diary-1900.html
Data jego urodzin nie jest pewna. Jedne źródła podają rok 1844, inne 1845.
Francuska encyklopedia, hasło William Mann, podaje kilka ciekawych informacji:
„Mann, Szkot z urodzenia, przybył do Ameryki w 1866 roku i uzyskał naturalizację dziewięć lat później. Zawodowo pracował jako inżynier, najpierw w firmie Wheeling Steel Company, której był superintendentem, następnie przez dwadzieścia pięć lat w Carnegie Steel Company i przez piętnaście lat w firmie Jones and Laughlin Company, po czym w roku przeszedł na emeryturę 1915. Był także wynalazcą i opatentował kilka wynalazków. [tu je wymieniono] (...)
Mann rozpoczął współpracę z Russellem przed rokiem 1878 i być może należał do małej grupy studiującej wraz z Russellem utworzonej w Allegheny w roku 1870.
(...) Krótko przed śmiercią Mann uczęszczał na spotkania Pastoralnego Instytutu Biblijnego w Rochester, jak udokumentowano w wydaniu Herald of Christ's Kingdom z 1931 r. [to niezależny od Towarzystwa Strażnica odłam badaczy Pisma Świętego]”.
https://web.archive.org/web/20210623215417/https://tj-encyclopedie.org/William_Mann
W haśle John Paton, także w tej encyklopedii, podano, że Mann po odejściu od Russella współpracował z Patonem:
„Wśród tych, którzy dołączyli do schizmy Patona, byli Lizzie Allen , Joseph Smith, Harriett Storrs, John Sunderlin i William Mann”.
https://web.archive.org/web/20210623204806/https://tj-encyclopedie.org/John_Paton
Szerzej życie Manna omówione zostało w książce pt. A Separate Identity: Organizational Identity Among Readers of Zion's Watch Tower: 1870-1887, B. W. Schulz i R. M. de Vienne, Fluttering Wings Press, Morrisville, USA 2014, s. 252-254.
W dziele tym napisano, że w roku 1878 oczekiwał on zabrania do nieba, a wcześniej poznał Russella:
„W. I. Mann datuje swoją współpracę z Russellem na rok 1877 lub na lata wcześniejsze. W »Liście otwartym« do The World’s Hope [z 01.06 1892 s. 175-176, czasopismo Patona] zaliczył siebie do grona oczekujących »przemiany« w roku 1878. Biorąc pod uwagę jego miejsce zamieszkania w Pittsburghu, istnieje duże prawdopodobieństwo, że był członkiem [początkowej] Grupy Studiującej [ang. Study Group]” (jw. s. 252-253).
Inne informacje o nim pokrywają się z tymi, które podano we wskazanej encyklopedii.
Mann opracował w roku 1879 śpiewnik pt. Songs of the Bride (patrz Introduction – Our thanks are due and tendered to brother W. I. Mann, for valuable assistance in the arranging and revising of this collection of hymns.). Był to pierwszy śpiewnik wydany przez Strażnicę (patrz ang. Strażnica lipiec 1879 s. 8; ang. Strażnica wrzesień 1879 s. 4). Następny opublikowano dopiero w roku 1890.
Mann napisał kilkanaście artykułów dla Strażnicy. Pisał głównie w latach 1879-1884, gdy nie był jeszcze wiceprezesem. Później jedynie w roku 1888 opublikował cztery artykuły, w tym trzy dla dzieci:
Oto spis artykułów napisanych przez W. I. Manna (lub jako W. I. M.), zamieszczonych w Strażnicy (reprint):
lipiec 1879 s. 12 (art. powtórzony we wrześniu 1884 s. 663)
wrzesień 1879 s. 34-35
listopad 1879 s. 48-49
listopad 1879 s. 52-53
listopad 1879 s. 53
grudzień 1879 s. 57
grudzień 1879 s. 58-59
luty 1880 s. 7 (brak w reprint, art. The Three Witnesses)
marzec 1880 s. 85-86
maj 1880 s. 100-101
lipiec 1880 s. 117-118
wrzesień 1880 s. 141
październik 1880 s. 148-149
listopad 1880 s. 158-159
lipiec/sierpień 1881 s. 243-244
październik/listopad 1881 s. 290
grudzień 1881 s. 299-300
kwiecień 1882 s. 336 (brak podpisu pod artykułem w reprint)
kwiecień 1882 s. 341-342
maj 1882 s. 351
czerwiec 1882 s. 359-360
wrzesień 1882 s. 388-390
październik/listopad 1882 s. 404-405
październik/listopad 1882 s. 405-406
grudzień 1882 s. 416
czerwiec 1883 s. 490-491
czerwiec 1883 s. 491-492
lipiec 1883 s. 504-505
lipiec 1883 s. 505-506
lipiec 1883 s. 512
wrzesień 1883 s. 528-530
wrzesień 1883 s. 530-531
grudzień 1883 561-562
luty 1884 s. 587-588
kwiecień/maj 1884 s. 615
lipiec 1884 s. 633-634
wrzesień 1884 s. 663 (art. powtórzony z lipca 1879 r., brak w reprint)
wrzesień 1884 s. 4-5 (brak w reprint, art. A Bible Reading. The Atonement)
kwiecień 1888 s. 1030-1031
czerwiec 1888 s. 1043 (List do naszych dzieci – Nr 1)
sierpień 1888 s. 1052-1053 (List do naszych dzieci – Nr 2)
wrzesień 1888 s. 1062-1064 (List do naszych dzieci)
Angielskie tytuły artykułów patrz encyklopedia francuska:
Widzimy, że Mann, najbardziej zaufany współpracownik Russella, pełniący funkcję wiceprezesa Towarzystwa Strażnica, postanowił porzucić pastora i pracę u niego. Nie wiemy, co go do tego skłoniło. Można natomiast zauważyć, że tego samego dnia zrezygnował inny członek zarządu (T. F. Smith – April 11, 1892). Pojawiły się na ten temat różne spekulacje, które wymienił historyk Fredrick Zydek (1938-2016):
„Krążą pogłoski, że odchodzi w skutek spiętrzenia się napięć między nim a Charlesem z powodu różnic w poglądach teologicznych; inni twierdzą, że składa rezygnację w rezultacie tarć między nim samym a Marią (uważał bowiem, że ma ona zbyt duży wpływ edytorski); jeszcze inni utrzymują, że Mann nie potrafi po prostu odrzucić oferty pracy w świeckiej gazecie, która proponuje mu wyższą pensję...” (Charles Taze Russell. Jego życie i czasy. Człowiek, Millennium i posłannictwo F. Zydek, Białogard 2016, s. 147).
J. C. Sunderlin – jeden z pierwszych pielgrzymów C. T. Russella
John Corbin Sunderlin (1835-1911) choć nie był nazwany „pielgrzymem” Towarzystwa Strażnica, bo to nazewnictwo pojawiło się w latach 90. XIX wieku, to jednak jego praca polegała głównie na pielgrzymowaniu. On już w roku 1881 został posłany do Anglii w roli pielgrzyma. Właściwie był misjonarzem, bo wysłany został na teren, na którym nie było wcześniej przedstawicieli Towarzystwa Strażnica (patrz też artykuł pt. Pielgrzymi Towarzystwa Strażnica za czasów C. T. Russella oraz w latach następnych).
Chociaż Sunderlin tylko kilka razy wymieniony został w składzie najbliższych współpracowników Russella (w 1881 r.), to jednak należał do pierwszych, którego artykuły zamieszczano w Strażnicy:
REGULAR CONTRIBUTORS
J. H. Paton ...
W. I. Mann ...
B. W. Keith ...
A. D. Jones ...
L. Allen...
J. C. Sunderlin (ang. Strażnica lipiec/sierpień 1881 s. 239, reprint).
Patrz też ang. Strażnica styczeń 1881 s. 1 (wymieniony po raz pierwszy).
Cytowana Strażnica była ostatnią, w której w stopce redakcyjnej wymieniono współpracowników Russella. Tuż po tym wskazani jeden po drugim zaczęli odchodzić z Towarzystwa Strażnica. Wcześniej odszedł tylko H. B. Rice (zm. 1905).
Oto opis pracy Sunderlina, którą wykonywał jako pielgrzym w roku 1881, gdy rozpowszechniał głównie pierwszą publikację Russella pt. Pokarm dla myślących chrześcijan (1881):
„Wielka Brytania (...) W 1881 roku z USA przyjechali J. C. Sunderlin i J. J. Bender – dwaj bliscy współpracownicy Charlesa T. Russella, kierującego wtedy działalnością Towarzystwa Strażnica. Przybyli z orędziem, które pozytywnie odmieniło życie tysięcy mieszkańców Wielkiej Brytanii. Jeden udał się do Szkocji, a drugi do Anglii, gdzie zaczęli rozpowszechniać krzepiącą publikację Pokarm dla myślących chrześcijan” (Rocznik Świadków Jehowy 2000 s. 69).
„Do pokierowania dystrybucją 300 000 egzemplarzy owej publikacji w Wielkiej Brytanii brat Russell wysłał dwóch swoich współpracowników: J. C. Sunderlina oraz J. J. Bendera. Brat Sunderlin pojechał do Londynu, brat Bender zaś udał się na północ do Szkocji, a następnie na południe. Skoncentrowano się głównie na większych miastach. Za pośrednictwem ogłoszeń prasowych wyszukano odpowiednich mężczyzn, którzy mieli się postarać o tylu pomocników, by rozpowszechnić przydzielone publikacje. W samym Londynie pozyskano prawie 500 dystrybutorów. Całe zadanie wykonano niezwykle szybko – w ciągu dwóch kolejnych niedziel” (Świadkowie Jehowy – głosiciele Królestwa Bożego 1995 s. 405).
Sunderlin zaliczany był do redaktorów czasopisma Strażnica w latach 1880-1884 (np. ang. Strażnica luty 1884 s. 590-591 [reprint]). Był podobno słabego zdrowia. Russell wspominał kilka razy jego chorobę podczas pielgrzymowania do Anglii i później (np. ang. Strażnica grudzień 1881 s. 300 – Wszyscy pracownicy mają się dobrze, itd., z wyjątkiem naszego drogiego brata Sunderlina, który nadal cierpi z powodu intensywnego bólu, przykuty do łóżka).
Francuska encyklopedia internetowa podaje, że rozstał się on z Russellem około roku 1883, przechodząc do grupy J. H. Patona (1843-1922):
Wydaje się, że w 1883 roku, kiedy John Paton opublikował swoje czasopismo The World's Hope , przedefiniował okup i tym samym odłączył się od Russella, dołączył do niego Sunderlin. Co więcej, później, w liście z 9 lipca 1896 r. skierowanym do jego żony Marii i przedstawionym jako Dowód rzeczowy nr 2 po ich prawnej separacji, Russell wymienił go wśród „spiskowców”, którzy go krytykowali.
https://web.archive.org/web/20210623204720/http://www.tj-encyclopedie.org/John_Sunderlin
W rzeczywistości jego ostatni artykuł zamieszczony został u Russella w lutym 1884 roku (patrz ang. Strażnica luty 1884 s. 590-591 [reprint]). Później nazwisko Sunderlin nie pojawia się w publikacjach Towarzystwa Strażnica aż do roku 1973, gdy wymieniono go podczas dawnej pracy kolporterskiej w Londynie w roku 1881 (patrz ang. Rocznik Świadków Jehowy 1973 s. 88-89). Następnie wspomniano o nim w cytowanych publikacjach z roku 1995 i 2000.
Sunderlin po raz pierwszy wymieniony został w czasopiśmie Zwiastun Poranka Barboura w lutym 1879 roku (s. 26), w którym współredaktorami byli Paton i Russell. Wtedy zapewne poznał pastora.
Oto spis artykułów napisanych przez J. C. Sunderlina (lub jako J. C. S.), zamieszczonych w Strażnicy (reprint):
październik 1880 s. 149-150
styczeń 1881 s. 179
styczeń 1881 s. 179-180
marzec 1881 s. 196-197 (art. Looking unto Jesus, brak podpisu; patrz kwiecień 1881 s. 217 [reprint] – A CORRECTION. By mistake, an article appeared in last paper as an editorial which should have been credited to Bro. J. C. Sunderlin. It was headed ”Looking unto Jesus.”)
kwiecień 1881 s. 209-210
maj 1881 s. 220-222
czerwiec 1881 s. 235-236
październik/listopad 1881 s. 292-293 (list z Londynu)
marzec 1882 s. 326-327
kwiecień 1882 s. 337
kwiecień 1882 s. 342
maj 1882 s. 349-351
maj 1882 s. 352-353
czerwiec 1882 s. 357-358
październik/listopad 1882 s. 402-404
październik/listopad 1882 s. 406
październik/listopad 1882 s. 8 (List od Brata Sunderlina, brak w reprint)
grudzień 1882 s. 423-424
styczeń 1883 s. 432-433
styczeń 1883 s. 436-437
luty 1883 s. 443-444
luty 1883 s. 449-450
marzec 1883 s. 451-452
kwiecień 1883 s. 468-469
maj 1883 s. 477
maj 1883 s. 479-481
czerwiec 1883 s. 488-489
lipiec 1883 s. 508
sierpień 1883 s. 517-519
wrzesień 1883 s. 526-528
październik 1883 s. 538-539
listopad 1883 s. 554-555
grudzień 1883 s. 565-566
luty 1884 s. 590-591
Szerzej życie Sunderlina omówione zostało w książce pt. A Separate Identity: Organizational Identity Among Readers of Zion's Watch Tower: 1870-1887, B. W. Schulz i R. M. de Vienne, Fluttering Wings Press, Morrisville, USA 2014, s. 258-266, 268 (foto).
Z dzieła tego możemy dowiedzieć się, że Sunderlin był wyznania metodystycznego (był nawet kaznodzieją). Pracował jako fotograf, mając pracownię na wozie konnym (wcześniej był rolnikiem). Podczas Wojny Secesyjnej został sierżantem, był też ciężko ranny (stosował przez lata morfinę). „Po wojnie Sunderlin osiadł w Fort Edward w stanie Nowy Jork. Był członkiem Wielkiej Armii Republiki i Odd Fellows. Dołączył także do masonów. Był członkiem Partii Prohibicji stanu Nowy Jork” (jw. s. 261). Do Russella przyłączył się w roku 1880. W październiku 1885 roku Sunderlin znów być może stał się kaznodzieją metodystycznym, bo używał tytułu Wielebny (ang. Rev.). Fotografią zajął się ponownie, co najmniej od roku 1893. Wprawdzie nie mamy dostępu do treści wszystkich czasopism Patona, ale jeden z fragmentów z roku 1905 wskazuje, że Sunderlin utrzymywał z nim kontakty (The World’s Hope 01.02 1905 s. 45). Zmarł na zapalenie płuc w roku 1911.
Patrz też francuska encyklopedia hasło John Sundelin:
https://web.archive.org/web/20210623204720/https://tj-encyclopedie.org/John_Sunderlin
Kilka informacji o dawnych współpracownikach C. T. Russella
Można zauważyć, że prawie wszyscy początkowi współpracownicy Russella (ur. 1852) byli starsi od niego. Poniżej zamieszczamy lata ich urodzenia.
Najwcześniejsi współpracownicy C. T. Russella, których poznał przed wydawaniem Strażnicy
G. Storrs (ur. 1796)
G. W. Stetson (ur. 1814)
J. Wendell (ur. 1815)
Ch. Piazzi Smyth (ur. 1819)
J. A. Seiss (ur. 1823)
N. H. Barbour (ur. 1824)
W. H. Conley (ur. 1840)
Do grupy tej należą też inni wymienieni poniżej, ale zaliczamy ich do tych, którzy publikowali w Strażnicy.
Późniejsi współpracownicy C. T. Russella, piszący artykuły do Strażnicy (1879)
J. C. Sunderlin (ur. 1835)
B. W. Keith (ur. 1835)
J. H. Paton (ur. 1843)
W. I. Mann (ur. 1844)
H. B. Rice (ur. 1845)
Maria Russell (ur. 1850)
A. D. Jones (ur. 1854)
Lizzie A. Allen (ur. 1859)
Oczywiście było jeszcze kilka osób, których artykuły zamieszczane były w pierwszych Strażnicach, ale nie miały one takiego znaczenia, jak wymieniane powyżej.
Z czasem pastor otoczył się dużo młodszymi uczniami, z których kilkunastu zrobił członkami zarządu trzech swoich korporacji (od 1884 r.), innych ‘pasował’ na pielgrzymów, szczególnie od roku
Wikipedia podaje również nazwiska innych osób, które pisały artykuły do Strażnicy:
W początkowym okresie byli m.in. Maria Frances Russell (do maja 1897), Lizzie A. Allen (od 1880), John Corbin Sunderlin (od 1880), Joseph Moffitt (1880–1892), Simon O. Blunden (1882–1892), Samuel T. Tackabury, były kaznodzieja metodystyczny (1885–1890), H.L. Gillis (1885–1893), William M. Wright (od 1887), William E. Page (od 1889) czy R. Wakefield (do 1896). Niektórzy redaktorzy „Strażnicy” nie byli członkami ruchu założonego przez Russella.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stra%C5%BCnica_Zwiastuj%C4%85ca_Kr%C3%B3lestwo_Jehowy
Francuska encyklopedia podaje pełny zbiór redaktorów Strażnicy:
Oprócz wspomnianych artykułów o początkowych współpracownikach Russella warto zapoznać się z innymi naszymi tekstami nawiązującymi do tych tematów:
Sekretarze C. T. Russella – kim byli i jak potoczyły się ich dalsze losy?
A. H. Macmillan – jaką władzę miał w Towarzystwie Strażnica jako asystent C. T. Russella?
W. Miller i G. Storrs – wpływ ich na nauki E. G. White i C. T. Russella (cz. 1-2)
Od kogo C. T. Russell przejął ‘swoje’ nauki? (cz. 1-3)
Kto mógł zostać prezesem Towarzystwa Strażnica po śmierci C. T. Russella? (cz. 1-2)
Czy J. F. Rutherford był kłótliwy, czy źle dobierał sobie współpracowników? (cz. 1), rozdz. C. T. Russell i osoby usunięte lub opuszczające go
Czego C. T. Russell nauczył się od protestanta J. A. Seissa?
Pielgrzymi Towarzystwa Strażnica za czasów C. T. Russella oraz w latach następnych
Gertrude W. Seibert – prominentna współpracownica C. T. Russella i pomysłodawczyni tomuDokonana Tajemnica! (cz. 1-2), rozdz. Kobiety oraz ich znaczenie w Towarzystwie Strażnica w czasach C. T. Russella i przez kilka następnych lat
Na zakończenie składam podziękowanie J. Romanowskiemu i K. Kozakowi za pomoc w tworzeniu tego tekstu.