„Wielki ucisk” – już obecny, czy dopiero oczekiwany według C. T. Russella (cz. 1)
„Wielki ucisk” – już obecny, czy dopiero oczekiwany według C. T. Russella (cz. 1)
Na początku informujemy, że artykuł nasz składa się z następujących rozdziałów:
Wprowadzenie do nauki o „wielkim ucisku”
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1872
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1873
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1874
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1875
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1878
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1881
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1899
„Wielki ucisk” – mógłby rozpocząć się w roku 1905
„Wielki ucisk” – mógłby rozpocząć się w latach 1906-1908
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w latach 1910-1912
„Wielki ucisk” – zmiana roku 1874 na lata 1914-1915 w Wykładach Pisma Świętego
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1914
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1915
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1916
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się po roku 1916
Osiem ostatnich rozdziałów zamieszczamy w drugiej części tego artykułu.
Wprowadzenie do nauki o „wielkim ucisku”
Niektórym ludziom, szczególnie Badaczom Pisma Świętego, wydaje się, że C. T. Russell (1852-1916), prezes Towarzystwa Strażnica, nie zmieniał swoich obliczeń chronologicznych dotyczących wydarzeń, które miały nadejść w najbliższych latach.
Przeważnie wprowadzanymi zmianami obciąża się jego następcę J. F. Rutherforda (1869-1942). Oczywiście, wprowadził on wiele „korekt” chronologicznych, jednak warto zauważyć, że Russell robił to samo, choć często pozostaje to niezauważone.
Raymond Franz (1922-2010), były członek Ciała Kierowniczego Świadków Jehowy (1971-1980), świadom tego, że obaj prezesi ‘korygowali’ chronologię i jej wyliczenia, tak opisał zmiany dokonane przez Rutherforda:
„W drugiej połowie prezesury Rutherforda większość dawnych proroctw, tak energicznie propagowanych w pierwszej połowie jego urzędowania, zostało stopniowo zarzuconych lub też powiązanych z inną datą.
I tak, początek »dni ostatnich« został przeniesiony z roku 1799 na 1914.
Rozpoczynająca się z rokiem 1874 obecność Chrystusa również została przeniesiona na rok 1914 (podobnie jak to zrobiono w 1922 roku z oficjalnym rozpoczęciem czynnego panowania Chrystusa w Jego Królestwie, przy czym początek tego panowania ogłaszano wcześniej na rok 1878).
Początek zmartwychwstania przeniesiono z roku 1878 na 1918.
Przez pewien okres czasu utrzymywano nawet, że rok 1914 był »końcem świata« w tym sensie, że Bóg »w sensie prawnym« odjął narodom ich dzierżawę władzy nad światem. Ten pogląd również zarzucono, a »koniec świata« lub »zakończenie systemu rzeczy« (jak oddano to w Przekładzie Nowego Świata) uznano teraz za sprawę przyszłości.
Odnośnie wydarzeń uważanych za zaistniałe w sposób niewidzialny, ich przyjęcie oczywiście zależało całkowicie od wiary w przedstawiane interpretacje. Po jednym ze spotkań Ciała Kierowniczego, na którym poddano dyskusji czasowe proroctwa i zmiany w ich zakresie, Bill Jackson powiedział do mnie z uśmiechem: »Zwykle mówiliśmy, po prostu weź datę stąd i przenieś ją tam«” (Kryzys sumienia R. Franz, 2006 s. 278).
Czasami uznaje się, że Russell wprowadzał drobne „korekty” chronologiczne, podkreślając jednocześnie, że nie były to zmiany radykalne.
Wszak sam wielokrotnie mówił, że zmiana w jego chronologii o „jeden rok” zburzyłaby ją całkowicie:
„Gdybyśmy dodali jeden rok (...) Każdy łatwo pojmie, że taka zmiana popsułaby od razu całą zgodność tej równoległości. Gdybyśmy natomiast ujęli jeden rok w Chronologicznych obliczeniach, to zamieszanie byłoby tak samo wielkie...” (Nadszedł Czas 1919, 1923 [ang. 1889, 1927] s. 272).
„Harmonia proroczych okresów stanowi jeden z najmocniejszych dowodów poprawności naszej chronologii. Zazębiają się one jak tryby doskonałej maszyny (…) zmiana chronologii choćby o jeden rok zniszczyłaby całą harmonię” (ang. Strażnica 15.08 1904 s. 3415 [reprint]).
Poniżej pokażemy, że pastor potrafił przesuwać oczekiwane wydarzenia nie tylko o „jeden rok”, ale i o 40 lat!
Russell żył w ciągłej obsesji już trwającego lub mającego niedługo nadejść „wielkiego ucisku”. Oczywiście miał on jedynie w niewielkim stopniu dotknąć badaczy Pisma Świętego, ponieważ zakładano, że zostaną zabrani do nieba, zanim osiągnie swoje apogeum.
Tak jak początkowo funkcjonowało kilka dat dotyczących „wielkiego ucisku”, od 1872 roku do 1899, tak było też później: 1905, 1910-1912, 1914-1916 i inne.
Podkreślamy, że w naszym artykule koncentrujemy się na ustaleniu, kiedy miał rozpocząć się „wielki ucisk” i jak zmieniano datę jego początku, a nie na analizie dat jego zakończenia czy długości trwania. Te kwestie omówiliśmy w książce pt. Lata 1914-1922 w oczekiwaniach organizacji Świadków Jehowy (2020).
Przy okazji zaznaczamy, że według dzisiejszej nauki Świadków Jehowy oczekiwany „wielki ucisk” jest już wyznaczony przez Boga, ale data jego nie jest im znana:
„Nie zmienia to faktu, że Jehowa wyznaczył konkretną datę wielkiego ucisku. Obecnie trwa odliczanie czasu do końca tego systemu rzeczy – to wydarzenie się »nie opóźni« (odczytaj Habakuka 2:1-3). Skąd mamy taką pewność?” (Strażnica lipiec 2016 s. 14).
Informujemy i podkreślamy, że niektóre daty, dotyczące początku „wielkiego ucisku”, występują w jednym czasie w różnych publikacjach. Dotyczy to lat: 1872, 1873, 1874, 1875, 1878, 1881 i 1899.
W związku z powyższym nie da się ustawić chronologicznie poszczególnych nauk. Tym bardziej że w 1879 roku, gdy pastor zaczął wydawać Strażnicę, nie połączono w tym czasopiśmie „wielkiego ucisku” z żadną z wymienionych dat.
Cofając się do roku 1877, w książce Russella, której był współautorem, odnajdujemy rok 1874 i rozpoczęcie „czasu uciśnienia”:
„Postanowiono też wydać oprawną książkę, zawierającą ich wspólne poglądy, i w roku 1877 dzieło to ukończono. Ta 194-stronicowa publikacja, napisana wespół przez Barboura i Russella, nosiła tytuł »Trzy światy, czyli plan zbawienia« (»Three Worlds or Plan of Redemption«) (...) W owej książce wyłuszczone zostało ich przekonanie, że druga obecność Chrystusa rozpoczęła się niewidzialnie jesienią roku 1874, wprowadzając czterdziestoletni okres żniwa. Następnie uderzająco dokładnie wskazali na rok 1914 jako na koniec czasów »pogan«:
»Właśnie w roku 606 przed Chr. skończyło się królowanie Boże, diadem został usunięty a cała ziemia wydana poganom. 2520 lat – licząc od roku 606 przed Chr. – skończy się w roku 1914 po Chr., czyli czterdzieści lat po roku 1874; ten czterdziestoletni okres, w który teraz wkroczyliśmy, ma być takim ‘czasem uciśnienia, jakiego nie było, jako narody poczęły być’. I w ciągu tych czterdziestu lat ma być ustanowione Królestwo Boże (lecz nie w ciele – ‘wpierw naturalne a potem duchowe’), Żydzi mają być przywróceni do dawnego stanu, królestwa pogańskie mają być rozbite w kawałki ‘jak naczynia garncarskie’, a królestwa tego świata staną się królestwami naszego Pana i jego Chrystusa i zostanie wprowadzony wiek sądu« – Str. 83,
Ale wskazany rok 1874 nie jest tak oczywisty, jak by się mogło wydawać. Dlaczego? Ponieważ w tej samej książce, ale w innym miejscu, mowa jest o roku
„Jak wszyscy pamiętają, jesienią 1873 roku rozpoczęły się obecne ciężkie czasy, kłopoty finansowe itp. I wtedy rozpoczął się »dzień Pański”«. »Bliski jest wielki dzień Pański, bliski jest i spieszny bardzo głos dnia Pańskiego; mocarz wtedy gorzko zapłacze. Dzień ten jest dniem gniewu, dniem ucisku i utrapienia« (Sof. 1:14 [i 15]). I ten czas ucisku, który rozpoczął się jesienią 1873 roku, choć jest tylko falą, nabiera rozpędu i pochłonie cały biznes, cały porządek, cały rząd, całe społeczeństwo” (Three Worlds; or, Plan of Redemption 1877 s. 77).
Z powodu tego zamieszania we wszystkich latach i „wielkich uciskach” przedstawionych w naszym artykule stosujemy kolejność według coraz późniejszych dat rozpoczęcia „wielkiego ucisku”, a nie według hipotetycznego okresu obowiązywania danej interpretacji.
Podkreślamy, że Russell używał wymiennie kilku różnych określeń: „wielki ucisk”, „czas ucisku”, „czas uciśnienia”, „ucisk”, „czas ucisku jakiego nie było...”. W języku angielskim stosowane były głównie takie oto słowa: trouble, tribulation, Time of Trouble.
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1872
Przynajmniej od roku 1889 podawano, że „dzień ucisku” rozpoczął się w roku 1872:
„W tym rozdziale przedstawiamy świadectwa Biblijne, które wykazują, iż od stworzenia Adama do roku 1872, upłynęło 6000 lat; i że od tego czasu, weszliśmy już w siódmy tysiąc lat (Tysiąclecie Chrystusa), którego początek będzie dniem Pańskim, – »Dniem ucisku«, aby połamał i skruszył królestwa tego świata, a ustanowił Królestwo Boże pod wszystkiem niebem” (Nadszedł Czas 1919 s. 35).
Ponieważ angielski tekst nieznacznie różni się od polskiego, przedstawiamy zarówno nasze tłumaczenie, jak i oryginalne słowa:
„W tym rozdziale przedstawiamy dowody biblijne, które wskazują, że sześć tysięcy lat od stworzenia Adama zakończyło się w roku 1872 n.e.; i dlatego od roku 1872 wkroczyliśmy chronologicznie w siódme tysiąclecie, czyli Tysiąclecie, którego pierwsza część, Dzień Pański, »dzień ucisku«, ma być świadkiem rozpadu królestw tego świata i ustanowienie Królestwa Bożego pod całym niebem” (ang. Nadszedł Czas 1889, 1915 s. 33 – In this chapter we present the Bible evidence which indicates that six thousand years from the creation of Adam were complete with A. D. 1872 ; and hence that, since
„Następny proroczy okres to Czas Ucisku. Być może w pewnym sensie zaczął się on około 1872 roku” (ang. Strażnica 01.11 1914 s. 5566 [reprint]).
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1873
W roku 1880 i później pisano o „wielkim ucisku” rozpoczętym w roku 1873:
„Wierzymy, że ten ogień [ucisk] wkrada się lub wchodzi między ludzi od 1873 roku i że będzie trwał aż do 1914 roku” (ang. Strażnica sierpień 1880 s. 130 [reprint]).
„»Jak ból kobiety brzemiennej« – to natchniony opis czterdziestoletniego dnia ucisku, od którego rozpoczyna się Wiek Tysiąclecia. Panika roku 1873, która ogarnęła cały świat, była pierwszym spazmem i odtąd w nieregularnych odstępach czasu odczuwano bóle porodowe na ziemi. Właśnie teraz my, Amerykanie, znajdujemy się w środku jednego z tych bólów wzdychającego stworzenia” (ang. Strażnica 15.06 1894 s. 1668 [reprint]).
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1874
Po roku 1880 pojawiła się nauka o „wielkim ucisku”, który rozpoczął się w roku 1874:
„Być może, większość naszych czytelników orientuje się odnośnie naszego rozumienia Słowa Bożego prowadzącego nas do stwierdzenia, że »Czas ucisku« lub »Dzień gniewu« obejmujący czas czterdziestu lat od 1874 do 1914 roku dzieli się na dwie części lub na dwa różne okresy. Pierwszy z nich to czas ucisku kościoła, w którym on (nominalne kościelnictwo) straci swoją obecną, wpływową pozycję i poważanie, jakim cieszy się w świecie, powodując odpadnięcie od prawdy i wiary wielu ludzi. Psalm 91 pokazuje nam ten ucisk kościoła oraz fakt, że my również znajdując się w nim, otrzymamy ochronę i bezpieczeństwo. (...) Ucisk ogarniający świat będzie naturalnym następstwem ucisku skierowanego na Kościół, stanowiąc drugą część ucisku tego »Dnia gniewu«. Czy święci będą tutaj, gdy ucisk ogarnie świat? Nie, pamiętamy słowa Pana Jezusa: »Czuwajcie więc, modląc się cały czas, abyście mogli ujść przed tym wszystkim, co nastanie i stanąć przed Synem Człowieczym«. Radujemy się chwalebnym oczekiwaniem, że wszyscy razem będziemy zgromadzeni do naszej żyjącej Głowy – Chrystusa i że wejdziemy do Jego Królestwa przed wylaniem z czasz złości na świat” (ang. Strażnica lipiec 1880 s. 112 [reprint]).
„(...) żyjemy w Dniu Obecności Pańskiej od roku 1874 – że wtedy rozpoczęły się czasy restytucji, Wiek Tysiąclecia – że pierwszą częścią tego wieku jest »dzień zemsty« lub »dzień ucisku«, okres czterdziestu lat od 1874 do 1914 roku i że wspaniałe błogosławieństwa restytucji tak naprawdę rozpoczynają się w tym ucisku, który jest błogosławieństwem w przebraniu, łamaniem na kawałki i usunięcie obecnych rządów i systemów...” (ang. Strażnica maj 1886 s. 851 [reprint]).
Patrz też ang. Strażnica październik 1890 s. 1243, reprint.
„Wielki czas ogólnoświatowego ucisku (40 lat), który rozpoczął się w październiku 1874 roku, jest dwojakiego rodzaju. (1) Uciski, przesiewania lub ogniste próby na Kościół, aby »dzieło każdego człowieka [w Kościele] zostało wypróbowane jak przez ogień« i aby drewno, siano i ściernisko charakteru lub wiary zostały zniszczone. (2) Kłopoty na świecie, finansowe, polityczne i społeczne, które całkowicie zniszczą wszystkie obecne instytucje i przygotują na rządy sprawiedliwości przez Królestwo Boże. Pierwszy ucisk spadnie szczególnie na świętych i wszystkich innych, którzy w jakimkolwiek stopniu podlegają Bożej łasce. Nikt, kto jest prawdziwym synem Bożym, nie ucieknie od tego” (ang. Strażnica 15.08 1896 s. 2020 [reprint]).
Patrz też ang. Strażnica 01.10 1895 s. 1874, reprint.
„(...) objęcie przez Pana wielkiej władzy Królewskiej zaszło 1878 r., w kwietniu, a czas ucisku, czyli »dzień gniewu«, jaki zaczął się 1874 roku, a zakończy się po roku
Patrz też Przyjdź Królestwo Twoje 1919 s. 136 (ang. 1891, 1914 s. 129).
Interesujące jest to, że Rutherford w roku 1922 podczas mowy kongresowej zanegował „wielki ucisk” dla lat 1874-1914:
„Nie można byłoby powiedzieć, że okres pomiędzy rokiem 1874-ym a 1914-ym był dniem wielkiego ucisku, dniem ciemności, dniem nocy. Przeciwnie, był to najpomyślniejszy czas do dawania świadectwa prawdzie” (Strażnica 01.12 1922 s. 365 [ang. 01.11 1922 s. 334]).
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1875
W roku 1884 i 1892 pojawiły się w Strażnicy teksty, które wskazywały na rozpoczęcie się „wielkiego ucisku” w roku 1875:
„Wyraźnie jest powiedziane, że ten ucisk na bogatych będzie jednym z wydarzeń ostatnich dni tego wieku; i nie tylko to, ale apostoł odnosi się do niego jako mającego miejsce w Dniu Pańskim – kiedy On przyjdzie. A te okoliczności, które mają teraz miejsce, dokładnie potwierdzają świadectwo Pisma Świętego – wizję »zapisaną i wyjaśnioną na tablicach« – że obecnie żyjemy (od 1875 r.) na początku Dnia Pańskiego” (ang. Strażnica czerwiec 1884 s. 621 [reprint]).
„Patrząc wstecz na rozdział Jr 25:29-38, widzimy, że prorok przepowiada wielki czas ucisku, o którym mówił Daniel i nasz Pan i który ma mieć miejsce przy końcu, czyli w żniwie, Wieku Ewangelii – w okresie czterdziestu lat, od 1875 do 1915 roku – w samym środku którego teraz [w 1892 r.] żyjemy, a oznaki niniejszego ucisku są obecnie oczywiste dla wszystkich myślących umysłów (zob. Brzask Tysiąclecia, tom I, rozdz. XV)” (ang. Strażnica 15.02 1892 s. 1371 [reprint]).
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1878
W 1881 roku Russell twierdził, że „wielki ucisk” trwał już w czasie jego początkowego nauczania. To znaczy, że rozpoczął się w roku 1878:
„Oto moc, której pożądał Szatan, ale nie mógł jej użyć, ponieważ był związany, ograniczony, a którą będzie mieć, gdy sąd (próba) »dnia Pańskiego« się rozpocznie. (A który, jak wierzymy, teraz już jest.) Próba tego »dnia« powoduje nie tylko »czas ucisku« [ang. „time of trouble”] i rozpaczy wśród narodów, ale stanowi również ucisk lub ogień dla żyjącej części Kościoła. Ten ucisk dla Kościoła nadchodzi najpierw, a wierzymy, że zaczął się wiosną 1878 roku i ma przynieść oczyszczenie wiary, zaś tych, którzy nadal nazywają się chrześcijanami, doprowadzi do trwałych fundamentów nauk Słowa Bożego. Wszystkie bowiem błędy ludzkich tradycji spłoną niczym śmieci, drewno, siano i słoma w ogniu (próbie) tego dnia. Apostoł powiada: »Niech wam nie będzie rzeczą dziwną ten ogień, który na was [Kościół] przychodzi ku doświadczeniu waszemu [Kościoła], jakoby co obcego [niezapowiedzianego] na was przychodziło« – 1 Piotra 4:12” (Food for Thinking Christians 1881 s. 82; cytat wg Pokarm dla myślących chrześcijan Białogard 2010, s. 82).
„Zobaczyliśmy, że ucisk świata rozpoczyna się upadkiem nominalnego kościoła i rzeczywiście, każdy dzień od 1878 roku, kiedy jak wierzymy, nominalny kościół został ogarnięty bólami porodowymi, (których pełnia nie nastąpi jednak wcześniej, aż narodzą się »pierworodni« – »małe stadko« – wydarzenie oczekiwane podczas 1881 roku) zdaje się świadczyć o pojawieniu się nowych elementów prowadzących do jego upadku” (ang. Strażnica styczeń 1881 s. 183 [reprint]).
Patrz też ang. Strażnica marzec 1881 s. 196, reprint.
„Ale tak jak Izrael upadał przez trzydzieści siedem lat, a mianowicie od roku 33 n.e., kiedy Jezus ich zostawił i pozostawił pusty dom, do roku 70 n.e., kiedy zakończyła się ich egzystencja narodowa; spodziewamy się więc, że powstanie będzie trwało trzydzieści siedem lat, czyli od roku 1878 do 1914, czyli do końca czasów pogan. Ten czas ich ponownego zgromadzenia i przywrócenia łaski będzie czasem wielkiego ucisku – jest to nawet czas ucisku Jakuba, ale on zostanie z niego wybawiony” (ang. Strażnica sierpień 1882 s. 384 [reprint]).
„Datując początek tego »czasu« na wiosnę 1518 roku, uwzględniając miesiące, w których światło rozprzestrzeniło się, 360 lat doprowadza nas do wiosny 1878 roku, kiedy, zgodnie z podobieństwami, ogłoszono: »Twój dom zostanie wam pusty« i miał się rozpocząć upadek Babilonu. »Świat«, który ją wspierał, także wkracza już w »czas ucisku«.” (ang. Strażnica czerwiec 1883 s. 491 [reprint]).
„Rok Pański 1878, będący równoległością z Jego objęciem władzy i autorytetu w czasie figury, jasno zaznacza nam czas aktualnego objęcia władzy Króla królów, przez naszego obecnego, duchowego i niewidzialnego Pana – czas, w którym obejmie on wielką władzę i zacznie rządzić, a co proroctwo utożsamia ze zmartwychwstaniem Jego wiernych i z rozpoczęciem się ucisku i gniewu nad narodami” (Nadszedł Czas 1919 s. 267; ang. 1889, 1915 s. 239).
Patrz też ang. Strażnica styczeń 1896 s. 1914, reprint.
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1881
W roku 1880 pisano o „wielkim ucisku”, który ma się rozpocząć w roku 1881:
„(...) pewna łaska będzie trwała dla kościoła nominalnej Ewangelii przez 3 i 1/2 roku, czyli do jesieni 1881 roku. Tak jak w przypadku Żydów, po tych 7 latach łaski nastąpił okres 33 lat ucisku, tak rozumiemy, że na chrześcijaństwo, tak zwane, przypadnie okres 33 lat ucisku – tworząc z poprzednimi 7 latami 40 lat ucisku lub »dzień gniewu« kończący się czasami pogan w 1914 roku” (ang. Strażnica sierpień 1880 s. 124 [reprint]).
Na początku roku 1881 pojawiły się też w Strażnicy spekulacje o „wielkim ucisku” rozpoczętym w roku 1881, ale miałby on trwać nie do roku 1914, ale o 7 lat dłużej, to znaczy do roku 1921:
„Dlatego nawet po 1881 roku mogłoby być czterdzieści lat ucisku i nie miałoby to wpływu na nasze ogólne stanowisko, ponieważ przeniosłoby nas to tylko o siedem lat poza rok 1914, tak jak teraz o siedem lat poza rok 1874. Kiedyś myśleliśmy, że zostaniemy przemienieni w czasie wielkiego ucisku, ale teraz tak nie jest” (ang. Strażnica styczeń 1881 s. 181 [reprint] – Hence there could be forty years of trouble even after 1881 and not interfere with our general position, for this would only carry us seven years beyond 1914, as this now does seven years beyond 1874. We used to think it would be in the midst of a great trouble that we would be changed, but now we do not.).
„Dla porównania sugerujemy, że Pismo Święte wskazuje, że kościół nominalny ma zostać poddany uciskowi i nie będzie mu się okazywać żadnej łaski od października tego roku [1881]; i wszystko wydaje się na to dojrzałe” (ang. Strażnica lipiec/sierpień 1881 s. 249 [reprint]).
„Jak od czasu rozpoczęcia się misji Pana Jezusa upłynęło siedem lat »łaski« dla Żydów (siedemdziesiąty tydzień z Księgi Daniela 9:27), po których nadeszły trzydzieści trzy lata wielkiego ucisku określonego słowem "ogień”, tak tutaj widzimy równoległość siedmiu lat łaski (do 3 października 1881 roku) dla ewangelicznego kościoła. Po jej zakończeniu się ma nadejść wielki ucisk zwany »ogniem«, aby pochłonął nieczystość Babilonu i oczyści te dzieci Boże, które przez ten system zostały skalane” (ang. Strażnica październik/listopad 1881 s. 289 [reprint]).
Patrz też ang. Strażnica marzec 1884 s. 600, reprint.
W drugim tomie Wykładów Pisma Świętego Russella na wykresie przedstawiono okres 1881-1915, w którym wymieniono wydarzenia, które miały się wówczas wypełnić: Upadek Babilonu, Dnie Pomsty i Czas Ucisku jakiego nie było, odkąd istnieją narody (Nadszedł Czas 1919 s. 243 [ang. 1889, 1915 s. 219]).
Ten sam wykres zamieszczono w trzecim tomie Wykładów (Przyjdź Królestwo Twoje 1919 s. 136). Jednak w angielskiej wersji z roku 1891 czas od roku 1881 kończy się na 1914 (ang. Przyjdź Królestwo Twoje 1891 s. 132). Natomiast w edycjach z lat 1898-1914 występuje tu rok 1915 (ang. Przyjdź Królestwo Twoje 1898, 1909, 1914 s. 132). Wskazane wydarzenia są identyczne jak w tomie drugim.
Jak wytłumaczyć to, że tomach z roku 1889 występował rok 1915, w tych z 1891 widniał rok
„Wielki ucisk” – miał rozpocząć się w roku 1899
W roku 1898 Clayton J. Woodworth (1870-1951), jeden z ważniejszych współpracowników Russella (był w 1917 r. współredaktorem tak zwanego pośmiertnego siódmego tomu Russella), na łamach Strażnicy wyznaczył dla rozpoczęcia się „wielkiego ucisku” rok 1899. Pastor nie polemizował z tym poglądem i zamieścił go bez komentarza:
„Pół godziny to jedna czterdziesta ósma literalnego dnia. Jedna czterdziesta ósma tysiąca lat to 20 lat i 10 miesięcy. 20 lat i 10 miesięcy od 1 kwietnia 1878 roku przenosi nas ponownie do 1 lutego 1899 roku, jako daty, kiedy ostatni zwycięzca zostanie zapieczętowany i zacznie się burza wielkiego ucisku” (ang. Strażnica 15.03 1898 s. 92).
Po omówieniu lat 1872, 1873, 1874, 1875, 1878, 1881 i 1899 możemy pokusić się o pewne podsumowanie. Otóż Russell albo nie znał swoich nauk, albo je celowo zmieniał, albo wreszcie zupełnie się w nich pogubił. Jak bowiem inaczej wytłumaczyć istnienie tylu dat rozpoczęcia się „wielkiego ucisku”, wyznaczanych mniej więcej w tym samym czasie?
Oczywiście nie są to prawdopodobnie wszystkie teksty dotyczące naszego zagadnienia. W latach 1879-1916 Russell cały czas publikował Strażnicę raz lub dwa razy w miesiącu. W latach 1886-1904 wydał również sześć tomów Wykładów. Aż do swojej śmierci wydawał ich dodruki, kilkakrotnie zmieniając w nich różne fragmenty, zwłaszcza te dotyczące chronologii i Wielkiej Piramidy.
W każdym razie lata 1872-1899, jako daty rozpoczęcia „wielkiego ucisku”, były ostatnimi, które obejmowały czas jego życia, a jednocześnie nie były dla niego datami przyszłymi.
Jednak nastąpił czas, gdy Russell zaczął wyznaczać na przyszłość lata „wielkiego ucisku”. Były to więc ‘daty prorocze’. Chodzi o lata 1905-1916 i następne. Właśnie tym datom poświęcamy uwagę w kolejnych rozdziałach.
Temat nasz kontynuujemy w części drugiej tego artykułu.