Czy Jezus jest stwórcą?
Niniejszy tekst jest polemiką z artykułem zamieszczonym na stronie [1] pana Artura Olczykowskiego pod tytułem "Stwórca", podważającym fakt bycia Jezusa stwórcą wszechświata. Dla odróżnienia swoich wypowiedzi, zaznaczam je kolorem niebieskim, natomiast tekst pana Olczykowskiego, z którego nic nie wycinam, zaznaczam na czarno. Na samym wstępie pan Olczykowski pisze:
Wiara w Boga jako Stwórcę nieba i ziemi, od niepamiętnych czasów była utwierdzona przez proroków i innych autorów ksiąg TaNaK (ST). Jednakże wraz z pojawieniem się Brit Chadasza (NT), na podstawie niektórych wypowiedzi apostołów, zaczęto wierzyć, że to Jeszua jest Stwórcą wszechświata. Gdzie leży prawda?... Zobaczmy, czego uczyli prorocy:
Malakhi (Mal.) 2:10 BW
Czy nie mamy wszyscy jednego ojca? czy nie jeden Bóg nas stworzył?
Bereszit (1 Mojż.) 14:22 BW
Lecz Abram odpowiedział królowi Sodomy: Podnoszę rękę swą do Pana (JHWH) , Boga Najwyższego, stworzyciela nieba i ziemi.
Jeszajah (Izaj.) 44:24 BW
Ja jestem Pan (JHWH), Stwórca wszystkiego, Ja sam rozciągnąłem niebiosa, sam ugruntowałem ziemię - kto był ze mną?
Jeszajah (Izaj.) 45:12 BW
Ja uczyniłem ziemię i stworzyłem na niej ludzi, moje ręce rozciągnęły niebiosa i Ja daję rozkazy wszystkiemu ich wojsku.
Niestety na samym początku mamy pewnego rodzaju nieporozumienie. Pan Artur Olczykowski zdaje się polemizować z nauką trynitarną, głoszącą Boga Trójjedynego. Nauka ta mówi, że jest jeden Bóg w trzech osobach. Każda z nich jest Bogiem, ale razem tworzą jedność - jednego Boga. Ukazywanie, że świat został stworzony przez Jahwe mija się z celem. Dla nas bowiem słowo Jahwe nie oznacza samego Boga Ojca, tylko jest synonimem słowa "Bóg", więc może się odnosić zarówno do Boga Ojca, do Jezusa, do Ducha Świętego jak i do całej Trójcy.
Z wypowiedziami proroków zgadza się Mesjasz, uznający swego Boga za Stwórcę wszechświata:
Mk.13:19 BW
Albowiem dni owe będą taką udręką, jakiej nie było aż dotąd od początku stworzenia, którego dokonał Bóg, i jakiej już nie będzie.
Mt.19:4 BW
A On (Jeszua), odpowiadając, rzekł: Czyż nie czytaliście, że Stwórca od początku stworzył mężczyznę i kobietę?
Rozumiem, że cała ta argumentacja ma na celu pokazanie, że Jezus tu wskazał na Boga mówiąc o Nim w trzeciej osobie (On), zamiast wskazać na siebie (Ja). Jednakże taka argumentacja nie jest słuszna, gdyż Jezus Chrystus w sposób jednoznaczny wielokrotnie wskazywał Siebie samego również używając trzeciej osoby [2]:
Mat. 23:8
8. Ale wy nie pozwalajcie się nazywać Rabbi, bo jeden tylko jest - Nauczyciel wasz, Chrystus, a wy wszyscy jesteście braćmi.
(BW)
Mat. 26:64
64. Rzecze mu Jezus: Tyś powiedział. Nadto powiadam wam: Odtąd ujrzycie Syna Człowieczego siedzącego na prawicy mocy Bożej i przychodzącego na obłokach nieba.
(BW)
Zauważmy, że Jezus mówi tutaj, że "jeden jest tylko nauczyciel wasz - Chrystus", a nie "Jeden jest tylko nauczyciel wasz - jestem nim Ja". Podobnie w Mat 26:64 Jezus mówi, że "Ujrzycie Syna Człowieczego", a nie "Ujrzycie mnie"... Takich przykładów można by podać więcej! Tak samo w przytoczonych wersetach przez pana Olczykowskiego Jezus Chrystus najprawdopodobniej miał na myśli właśnie swoją osobę.
Nie inaczej nauczali też apostołowie:
Rzym.1:25 BW
Ponieważ zamienili Boga prawdziwego na fałszywego i oddawali cześć, i służyli stworzeniu zamiast Stwórcy, który jest błogosławiony na wieki. Amen.
Dz.Ap.17:24,31 BW
Bóg, który stworzył świat i wszystko, co na nim, Ten będąc Panem nieba i ziemi, nie mieszka w świątyniach ręką zbudowanych... Gdyż wyznaczył dzień, w którym będzie sądził świat sprawiedliwie, przez męża, którego ustanowił, potwierdzając to wszystkim przez wskrzeszenie go z martwych.
Obj.4:10,11 BW
Upada dwudziestu czterech starców przed tym, który siedzi na tronie, i oddaje pokłon temu, który żyje na wieki wieków i składa korony swoje przed tronem, mówiąc: Godzien jesteś, Panie i Boże nasz, przyjąć chwałę i cześć, i moc, ponieważ Ty stworzyłeś wszystko, i z woli twojej zostało stworzone, i zaistniało.
Wersety te nie świadczą przeciwko temu, że Jezus jest stwórcą. Jak się przekonamy w dalszej części polemiki, gdzie będziemy omawiać fragment, w którym jest mowa, że Bóg stworzył wszechświat przez Jezusa Chrystusa. To, że Bóg Ojciec jest nazwany stwórcą, nie przeczy temu, że Jezus nim nie jest.
Widzimy zatem, że od TaNaK (ST) po Brit Chadasza (NT), świadomość tego, kto jest Stwórcą wszechświata, była ugruntowana wśród ludu Bożego. Jak zatem rozumieć takie fragmenty jak np. Kol.1:15-18? Przestudiujmy co Rabbi Saul z Tarsu mówił w swoim liście do wierzących w Kolosach.
Kol.1:15-18 BW
15 On jest obrazem Boga niewidzialnego, pierworodnym wszelkiego stworzenia, 16 Ponieważ w nim zostało stworzone wszystko, co jest na niebie i na ziemi, rzeczy widzialne i niewidzialne, czy to trony, czy panowania, czy nadziemskie władze, czy zwierzchności; wszystko przez niego i dla niego zostało stworzone. 17 On też jest przed wszystkimi rzeczami i wszystko na nim jest ugruntowane, 18 On także jest Głową Ciała, Kościoła; On jest początkiem, pierworodnym z umarłych, aby we wszystkim był pierwszy.
Przyjrzyjmy się tym czterem podkreślonym przyimkom:
w - w grece: en - Thayer's Greek Definitions:
1. w, przez, z
Strong's Hebrew and Greek Dictionaries Nr.1722 znaczy także:
o, po, pośród, z powodu, pomiędzy, na, z tej przyczyny
przez - w grece: dia - Thayer's Greek Definitions:
1. przez
a) odnośnie miejsca: u, w
b) odnośnie czasu: podczas, przez cały czas
c) odnośnie znaczenia: przez, przy, przy pomocy
2. przez
a) podstawa i powód przez które coś jest lub nie jest robione
b) z powodu
c) z tej właśnie przyczyny
d) dlatego
Strong's Hebrew and Greek Dictionaries Nr.1223 znaczy także:
po, zawsze, pośród, aby uniknąć, przy, z, do
dla - w grece: eis - Thayer's Greek Definitions:
1. do, w kierunku, dla, pośród
Strong's Hebrew and Greek Dictionaries Nr.1519 znaczy także:
przeciw, przed, dotyczący, jak
przed - w grece: pro - Thayer's Greek Definitions:
1. przed
Strong's Hebrew and Greek Dictionaries Nr.4253 znaczy także:
ponad, ważniejszy od
Pokazałem znaczenia słownikowe tych przyimków, aby uzmysłowić sobie, że możliwości przetłumaczenia tych wersetów jest o wiele więcej, a w szczególności przyimek "przez" może być traktowany nie instrumentalnie, lecz przyczynowo jak w punkcie drugim Thayer's Greek Definition: z powodu, z tej przyczyny. Taka możliwość rozumienia tego przyimka istnieje też w polskim odpowiedniku tego słowa, podam dwa przykłady:
Ten stół jest zrobiony przez niego - znaczenie instrumentalne: on go zrobił.
Spóźniłem się przez niego - znaczenie przyczynowe: spóźniłem się z jego powodu.
Tutaj mamy pewien błąd w argumentacji, który wynika wprost z gramatyki greckiej. Nie zawsze znaczenie słowikowe danego słowa pozwala nam na zupełną dowolność w tłumaczeniu. Należy również się kierować zarówno kontekstem, jak i gramatyką. Często o znaczeniu wyrazu decyduje forma gramatyczna, która następuje, bądź poprzedza dany wyraz. Pokażę to na przykładzie języka polskiego:
"Ja sam zrobiłem to moje narzędzie".
"Ja sam zrobiłem to moim narzędziem".
Różnica pomiędzy tymi dwoma zdaniami jest oczywista. W pierwszym przypadku mowa jest o tym, że ja wykonałem to narzędzie, natomiast w drugim przypadku mowa jest o tym, że ja wykonałem coś zupełnie innego przy pomocy tego narzędzia. Jak widzimy, różnica nie leży tutaj w samych słowach, które w obu zdaniach są identyczne (Ja, sam, robić, to, mój, narzędzie), tylko w użyciu odpowiedniej formy gramatycznej. Podobnie jest w gramatyce języka greckiego. Co innego oznacza słowo dia, po którym następuje genetivus (dopełniacz), a zupełnie oznacza co innego, gdy następuje po nim accusativus (biernik). Spójrzmy więc na ten werset Kol 1,16 jeszcze raz:
widzimy tutaj wyraz autou, który oznacza niego. Ten zaimek jest w genetivusie (czyli w dopełniaczu), a wyraz auton też oznacza niego, ale jest w accusativie (czyli w bierniku). Przyimek dia w połączeniu z genetivusem wskazuje zazwyczaj na wykonawcę czynności, a nie znany mi jest żaden jednoznaczny przypadek, w którym mógłby wskazywać na przyczynę, czy też powód, dla którego to zostało cos wykonane, jak to sugeruje pan Artur Olczykowski. Z takim znaczeniem możemy mieć do czynienia w przypadku, kiedy ten przyimek dia jest połączony z accusativusem (Patrz Wielki Słownik Grecko-Polski Nowego Testamentu, Remigiusz Popowski, Vocatio, Warszawa 1997, str. 125) ta panta di autou kai eis auton ektistai wszystko przez niego i dla niego zostało stworzone
"A. Dia z gen. [...]III. O środku, o narzędziu, o czynniku działającym lub pośredniczącym, o sposobie, przez, dzięki czemuś, przy pomocy czegoś, za pośrednictwem czegoś, pod wpływem czegoś. [...]2. Z gen. osób. a. Dla oznaczenia pośrednika czynności; często o pośredniku czynności Boga lub czynności ludzi, kierowanej do Boga, przez, za pośrednictwem, np. [...] Kol 1,16 [...]"
"Dia z acc [...]II. O racji, o powodzie. 1. Powód dzięki któremu coś się dokonuje, coś wynika, istnieje z powodu, ze względu na coś"
Takie tłumaczenie tego przyimka jest bardzo popularne w polskich przekładach Brit Chadasza (NT) w wielu fragmentach, dla przykładu podaję dwa:
Dz.Ap.16:3BW Paweł chciał, aby ten udał się z nim w drogę, toteż wziąwszy go, obrzezał ze względu na (dia) Żydów, którzy mieszkali w owych okolicach.
Bardzo dobry przykład potwierdzający to, co przed chwilą ukazałem: dia występuje tutaj z tous ioudaious, które jest w accusativie.
Jana 12:11 BW Gdyż wielu Żydów z powodu (dia) niego odeszło i uwierzyło w Jezusa.
Tutaj dokładnie ta sama sytuacja jak wyżej. di auton. Słowo auton jest również w accusativie
Greckie "en" często także zbliża się w jego znaczeniu do "dia" oznaczając powód, przyczynę czegoś:
Dz.Ap.7:29 BW I uciekł Mojżesz z powodu (en) tego słowa, i stal się przychodniem w ziemi madiańskiej,
Greckie "pro" posiada oprócz znaczenia określającego czas, także znaczenie ważności i w tym znaczeniu jest użyte w:
Jk.5:12 BW A przede (pro) wszystkim, bracia moi, nie przysięgajcie ani na niebo, ani na ziemię, ani nie składajcie żadnej innej przysięgi.
1 Ptr.4:8 BW Nade (pro) wszystko miejcie gorliwą miłość jedni ku drugim, bo miłość zakrywa mnóstwo grzechów.
Powyższe wyrazy różnią się nieco pod względem gramatycznym, więc już ich nie będę omawiał.
Mając to wszystko na uwadze, możemy pokusić się o przetłumaczenie fragmentu z Kol.1:15-18 w ten sposób:
Kol.1:15-18 (przekład własny) 15 On jest obrazem Boga niewidzialnego, pierworodnym wszelkiego stworzenia, 16 Ponieważ przez wzgląd na niego zostało stworzone wszystko, to co jest na niebie i na ziemi, rzeczy widzialne i niewidzialne, czy to trony, czy panowania, czy nadziemskie władze, czy zwierzchności; wszystko z powodu niego i dla niego zostało stworzone. 17 On też jest ponad wszystkimi rzeczami i wszystko na nim jest ugruntowane, 18 On także jest Głową Ciała, Kościoła; On jest początkiem, pierworodnym z umarłych, aby we wszystkim był pierwszy.
Nie ma wątpliwości, że jest to błędne tłumaczenie, jak i błędny wniosek. Teraz ja podam kilka przykładów, aby zademonstrować tę powyższą różnicę.
- dia z genetivusem:
Rzym. 5:12
12. Przeto jak przez jednego człowieka grzech wszedł na świat, a przez grzech śmierć, tak i na wszystkich ludzi śmierć przyszła, bo wszyscy zgrzeszyli;
(BW)
Gal. 3:19
19. Czymże więc jest zakon? Został on dodany z powodu przestępstw, aż do przyjścia potomka, którego dotyczy obietnica; a został on dany przez aniołów do rąk pośrednika.
(BW) - dia z accusativusem
Mat. 14:3
3. Albowiem Herod pojmał Jana, zakuł w kajdany i wtrącił do więzienia dla Herodiady, żony Filipa, brata swego.
(BW)
1 Kor. 11:10
10. Dlatego kobieta powinna mieć na głowie oznakę uległości ze względu na aniołów.
(BW)
Widzimy, że pierwsze 2 przykłady użycia dia z genetivusem wskazują nam na wykonawcę, a nie na przyczynę. Na tę przyczynę wskazują nam 2 pozostałe przykłady użycia słowa dia z accusativusem. Nie wiem, czy pan Artur Olczykowski zwrócił kiedyś uwagę na to, co znajdujemy w liście do Hebrajczyków:
Hebr. 1:2
2. Ostatnio, u kresu tych dni, przemówił do nas przez Syna, którego ustanowił dziedzicem wszechrzeczy, przez którego także wszechświat stworzył. (BW)
W tym przypadku analogicznie jak w Kol 1,16 mamy identyczną konstrukcję gramatyczną di hou, gdzie wyraz hou oznacza "którego" i jest w genetivusie. Takie rozumienie, że Jezus jest stwórcą wszechświata potwierdza nam w sposób jednoznaczny ten fragment:
Hebr. 1:8-10
8. Lecz do Syna [powie] [...]
...
10. [...] Tyś, Panie, na początku ugruntował ziemię, I niebiosa są dziełem rąk twoich;
(BW)
Z tego wersetu wynika jednoznacznie, że Jezus jest Bogiem Jahwe - stwórcą nieba i ziemi. Bardziej szczególowo ten problem opisuję w swoim artykule zatytułowanym "Niestwarzający Stwórca" [3].
Tłumaczenie to nie tylko jest zgodne z zasadami gramatyki, ale oddaje właściwie kontekst i cel tego ustępu Pisma, który od dwunastego wersetu mówiąc o dziedzictwie świętych i Królestwie Syna, pokazuje wywyższoną pozycję Mesjasza z powodu którego i dla którego wszystko zostało uczynione. On jest celem i powodem Bożego stworzenia. Doskonale oddaje tę myśl końcówka wersetu osiemnastego: aby we wszystkim był pierwszy. Tę myśl podnosi też pierwszy z cytowanych wersetów nazywając Syna pierworodnym wszelkiego stworzenia. Bycie pierworodnym niesie ze sobą znaczenie wywyższenia, jako, że pierworodny syn dziedziczył podwójną część dziedzictwa:
5 Mojż.21:17 BW
Lecz uzna za pierworodnego syna tej nie lubianej, dając mu podwójnie ze wszystkiego, co posiada, gdyż on jest pierwociną siły jego, jemu przysługuje prawo pierworodztwa.
Także Psalm 89 potwierdza fakt, że pierworodztwo oznaczało pozycję wywyższenia:
Ps.89:27-28 BW
On wzywać mnie będzie: Tyś Ojcem moim, Bogiem moim i skałą zbawienia mego. Ja zaś uczynię go pierworodnym, najwyższym wśród królów ziemi.
Tak więc Rabbi i Saul z Tarsu nie zaprzeczył w swoim liście nauce proroków i swego Pana Jeszui Mesjasza, co do tego, kto stworzył ten świat, lecz podkreślił znaczenie jakie Bóg nadał Mesjaszowi, głosząc, że wszystko to zostało uczynione z myślą o Mesjaszu i jego przyszłym Królestwie, aby on był ponad wszystkimi: Król królów i Pan panów.
W świetle powyższego, należy śmiało stwierdzić, że powyższe wnioski pana Olczykowskiego są błędne.
[1] http://www.jeszua.pl
[2] Patrz również artykuł Jana Lewandowskiego " Zachariasz 10,12 pod obstrzałem antytrynitarzy"
[3] Niestwarzający Stwórca
Wszystkie podkreślenia dodane, a biblijne cytaty zostały wzięte z:
BW- Biblii Warszawskiej.
Żebrowski Grzegorz - Luty 2004