Ojcowie Apostolscy a Towarzystwo Strażnica (cz. VIII)
Ojcowie Apostolscy a Towarzystwo Strażnica (cz. VIII)
W tej części naszego opracowania omówimy nauki „II Listu do Koryntian” i dzieła pt. „Pasterz” Hermasa, którym nie poświęcił uwagi artykuł Świadków Jehowy pt. „Czy ojcowie apostolscy rzeczywiście trzymali się nauk apostołów?” (Strażnica 1 lipca 2009 s. 27-29).
Jako wprowadzenie do tej części artykułu proponujemy przypomnieć sobie pierwszy odcinek tego opracowania tzn. Ojcowie Apostolscy a Towarzystwo Strażnica (cz. I).
„II List do Koryntian”
„II List do Koryntian” to homilia z połowy II wieku, dawniej przypisywana Klemensowi Rzymskiemu (†101).
O powstaniu jej znany patrolog ks. Jan Czuj (†1957) pisał:
„Drugi list do Koryntian zawiera w formie homilii napomnienia i wezwania do życia chrześcijańskiego, do obojętności wobec przemijających rzeczy świata doczesnego, do dążenia ku życiu przyszłemu, do walki z grzechem i do pokuty. Słyszał o tym liście coś Euzebiusz, skoro pisał: ‘Trzeba wiedzieć, że istnieje podobno jeszcze drugi list Klemensowy, ale wiemy, iż nie jest on tak znany jak pierwszy, gdyż starzy zupełnie z niego nie korzystali’ (H. K. 3,38,4). (...) Ks. Lisiecki usiłuje osłabić argumenty przeciw autentyczności drugiego listu, sam jednak czuje niedostateczność swych wywodów, skoro kończy: ‘Nie ma ... powodu dostatecznego, ażeby zrywać z tradycją. Pozostańmy tedy przy przekazanym nam tytule naszego pisma: Drugi List Klemensa do Koryntian, przynajmniej tak długo jeszcze, dopóki szczęśliwe jakie odkrycie literackie nie rzuci na nie jaśniejszego snopu światła’.” („Patrologia” ks. prof. dr J. Czuj, Poznań 1953, s. 24-25).
Towarzystwo Strażnica w omawianym artykule o tym liście napisało:
„W tym samym okresie działali też anonimowi autorzy takich pism, jak Didache (...) czy przypisywany Klemensowi Drugi List do Koryntian” (Strażnica 1 lipca 2009 s. 28).
Widać więc, że wymieniła ta organizacja tę homilię tylko z nazwy, nie przedstawiając jej żadnych konkretnych zarzutów i pomimo, że zna ona źródło w którym jest ona zawarta (Ojcowie Apostolscy A. Świderkówna Warszawa 1990 s. 212-221; patrz Strażnica 1 lipca 2009 s. 28).
Jak wielkim autorytetem cieszył się „II List do Koryntian” ukazuje pośrednio jedna z publikacji Świadków Jehowy, która wskazuje, że znalazł się on w jednym z kodeksów biblijnych. Oto słowa z niej:
„manuskrypt Kodeksu Synaickiego zawiera po księdze Objawienia jeszcze list Barnaby oraz ‘Pasterza’ Hermasa, a Kodeks Aleksandryjski ma dołączone dwa listy Klemensa...” (Strażnica Nr 15, 1968 s. 11-12).
Powyżej przedstawiliśmy wszystko, co na temat „II Listu do Koryntian” miało do powiedzenia Towarzystwo Strażnica w omawianej Strażnicy. Poniżej ukażemy niektóre charakterystyczne nauki z tego dzieła, nie komentując ich jednak zbytnio.
Bóstwo Chrystusa
Choć omawiana homilia jest dość krótka i Świadkowie Jehowy nie poświęcają jej wcale uwagi, to jednak zawiera ona przynajmniej dwa zdania świadczące o wierze autora w Bóstwo Chrystusa. Oto one:
„Bracia, musimy patrzeć na Jezusa jak na Boga, jak na Tego, który będzie sądził żywych i umarłych, i nie powinniśmy zbyt nisko cenić sobie naszego zbawienia. Jeśli bowiem nisko je cenimy, nisko też sięga i nasza nadzieja. A ci, co słuchają, jakby to chodziło o rzeczy niewielkie, grzeszą i my również grzeszymy, jeśli nie wiemy, skąd zostaliśmy powołani, przez kogo i do jakiego przeznaczenia, jeśli nie pamiętamy o wszystkich cierpieniach, które Jezus Chrystus zniósł dla nas. W jaki sposób Mu za to zapłacimy albo jaki owoc ofiarujemy Mu godny tego, co On sam nam daje? Jakże wielki i święty jest nasz dług wobec Niego! Łaskawie obdarzył nas światłem, niby ojciec nazwał nas synami swoimi, zbawił nas, gdyśmy ginęli. Jakże więc zdołamy Mu podziękować, jak zapłacić za wszystko, cośmy otrzymali” („II List do Koryntian” 1:1-5).
„Poganie słysząc z ust naszych słowa Boże, podziwiają ich piękno i wspaniałość. Później przekonują się jednak, że nasze czyny nie odpowiadają temu, co głosimy i dlatego też zaczynają bluźnić wołając, że wszystko to tylko baśnie i oszustwa. Kiedy bowiem słyszą od nas, że Bóg mówi: ‘Nie ma dla was wdzięczności, jeśli miłujecie tych, którzy was miłują, lecz wdzięczność znajdziecie, jeśli miłujecie nieprzyjaciół i tych, którzy was nienawidzą’ [Łk 6:32, 35], kiedy to słyszą, są pełni podziwu dla tej nadzwyczajnej dobroci. Gdy zaś zobaczą, że nie kochamy nie tylko tych, co nas nienawidzą, lecz i tych nawet, co kochają, wtedy wyśmiewają się z nas i znieważają Imię Boże” (jw. 13:3-4).
Dusza nieśmiertelna
„I wy nie bójcie się tych, którzy was zabijają i nic wam więcej uczynić nie mogą, lecz bójcie się Tego, który po waszej śmierci ma władzę nad waszą duszą i ciałem i może wrzucić je w piekło ogniste” („II List do Koryntian” 5:4).
Piekło
„lecz bójcie się Tego, który po waszej śmierci ma władzę nad waszą duszą i ciałem i może wrzucić je w piekło ogniste” („II List do Koryntian” 5:4);
„Jak myślicie? Co spotka tego, który zawiedzie w igrzyskach o nieśmiertelność? O tych, co nie ustrzegli pieczęci chrztu, mówi [Pismo]: ‘Robak ich nie umrze i ogień ich nie zgaśnie i będą widowiskiem dla wszelkiej istoty żyjącej’ [Iz 66:24; por. Mk 9:44-48]” (jw. 7:5-6);
„A sprawiedliwi, którzy czynili dobrze, znosili udręki i mieli w nienawiści wszelkie dogadzanie sobie, zobaczą jaką straszną karę ponoszą cierpiąc w ogniu nieugaszonym ci wszyscy, którzy zdradzili i słowem lub czynem wyparli się Jezusa” (jw. 17:7).
„Pasterz” Hermasa
O powstaniu dzieła pt. „Pasterz” Hermasa znany patrolog ks. Jan Czuj (†1957) pisał:
„Czy autorem ‘Pasterza’ jest ów Hermas, którego każe pozdrowić św. Paweł (Rzym. 16, 14), czy też takie samo imię mający brat biskupa rzymskiego Piusa I (140-155), dotąd nie zostało rozstrzygnięte. Za autorstwem Hermasa, ucznia apostolskiego, przemawia nie tylko świadectwo starożytności chrześcijańskiej (Orygenes, In. Matth. 14, 21; Ireneusz, Haer. 4, 20, 2; Euzebiusz...) ale i to, że sam autor przedstawia się za współczesnego Klemensowi Rzymskiemu (Wiz. 2, 4), oraz że pismo to uważano na Wschodzie za dzieło ucznia apostolskiego i dlatego mniemano, iż należy mu się apostolskie poważanie na równi z listami Klemensa i Barnaby. (...) ‘Pasterz’ Hermasa napisany jest językiem prostym i jasnym, ale przeładowany jest obrazami, przypominając niejednokrotnie Apokalipsę św. Jana” („Patrologia” ks. prof. dr J. Czuj, Poznań 1953, s. 26-27).
Jeśli chodzi o czas napisania „Pasterza”, to jedno z dzieł encyklopedycznych podaje:
„Dokładnej daty powstania Pasterza nie udało się dotąd ustalić; najczęściej przyjmuje się, że pismo powstało ok. 130-150, chociaż niektórzy uczeni opowiadają się za okresem wcześniejszym (90-120)” („Encyklopedia Katolicka” Lublin 1993, tom VI, hasło Hermas).
Jeśli chodzi o Towarzystwo Strażnica, to w omawianej jego publikacji (Strażnica 1 lipca 2009 s. 27-29) ‘zapomniało’ ono chociażby wspomnieć o Hermasie. Czyżby przez przeoczenie? A może, jak widzieliśmy z poprzednich części naszego opracowania, kiepskiej fachowości był autor tego artykułu Świadków Jehowy?
Jednak ponieważ we wcześniejszych publikacjach Towarzystwo Strażnica zauważało Hermasa, więc przytaczamy jego opinie o dziele „Pasterz”:
„Kolejnym ojcem apostolskim był Hermas, który pisał w pierwszej połowie II wieku” (Strażnica Nr 3, 1992 s. 22);
„Według uczonych Pasterz, będący ostatnim dziełem Hermasa, powstał między 140 a 155 rokiem n.e.” (Strażnica Nr 4, 2006 s. 14).
Jak wielkim autorytetem cieszył się kiedyś „Pasterz” Hermasa ukazuje też pośrednio inna z publikacji Świadków Jehowy, która wskazuje, że znalazł się on w jednym z kodeksów biblijnych. Oto słowa z niej:
„manuskrypt Kodeksu Synaickiego zawiera po księdze Objawienia jeszcze list Barnaby oraz ‘Pasterza’ Hermasa, a Kodeks Aleksandryjski ma dołączone dwa listy Klemensa...” (Strażnica Nr 15, 1968 s. 11-12).
Trójca Święta
Ponieważ jest to obszerne zagadnienie odsyłamy w tych sprawach do mojego artykułu pt. Didache, Klemens Rzymski, Polikarp ze Smyrny i Hermas o Jezusie Bogu (patrz www.piotrandryszczak.pl).
Dusza nieśmiertelna
Ponieważ tekst o duszach nieśmiertelnych jest dość długi i pełen symboliki odsyłamy zainteresowanych do wskazanego fragmentu (patrz „Pasterz”, ‘Przypowieść dziewiąta’ 16:1-7).
Piekło
„Przyszły świat bowiem jest latem dla sprawiedliwych, a dla grzeszników zimą” („Pasterz”, ‘Przypowieść czwarta’ 2);
„Poganie natomiast i grzesznicy - to drzewa uschłe, któreś widział - ci takimi się właśnie okażą, będą wyschnięci i bezpłodni w owym świecie. Jak drzewo uschłe zostaną spaleni i stanie się jawne, że źle postępowali w życiu swoim. Grzesznicy będą płonąć, ponieważ zgrzeszyli i się nie nawrócili, a poganie ponieważ nie poznali Stwórcy swego” (jw. ‘Przypowieść czwarta’ 4).
Podsumowując wszystkie części tego opracowania widzimy, po krótkiej i pobieżnej analizie pism każdego z Ojców Apostolskich, że artykuł Towarzystwa Strażnica jest pełen nierzetelności, świadomych przemilczeń, niedomówień, półprawd a nawet manipulacji. Najlepszym sposobem zabezpieczenia się przed tym o czym wspomnieliśmy, jest zaznajomienie się z tekstami omawianych pisarzy wczesnochrześcijańskich. Tylko ich konfrontacja z Nowym Testamentem oraz z pismami tych, którzy ich zastąpili w kolejnych latach istnienia Kościoła, może nam ukazać prawowierność Ojców Apostolskich. Oni zaś sami są dla nas, ludzi XXI wieku, jednym z ogniw łączących nas z Apostołami.
Teksty wczesnochrześcijańskie we wszystkich częściach tego opracowania cytowane i przytaczane według:
„Ojcowie Apostolscy” tłum. A. Świderkówna, Warszawa 1990;
„Apologia. Dialog z Żydem Tryfonem. Święty Justyn filozof i męczennik” Ks. A. Lisiecki, Poznań 1926;
„Historia Kościelna. O Męczennikach Palestyńskich. Euzebiusz z Cezarei” tłum. Ks. A. Lisiecki, Poznań 1924;
„Wybór Pism. Tertulian” tłum. Ks. W. Myszor, O. E. Stanula, Ks. W. Kania, Warszawa 1970;
„Św. Cyprian. Pisma I. Traktaty” tłum. Ks. dr J. Czuj, Poznań 1937;
„Św. Ireneusz z Lyonu. Chwałą Boga żyjący człowiek” tłum. W. Myszor, Kraków 1999.