Trójca Święta w I wieku według Towarzystwa Strażnica?

Trójca Święta w I wieku według Towarzystwa Strażnica?

         Towarzystwo Strażnica lubi poruszać temat związany z Trójcą Świętą. Przykładowo na płycie CD, która zawiera publikacje Świadków Jehowy od 1970 do 2009 roku, termin ten pojawia się aż 1708 razy (patrz Watchtower Library 2009 – edycja polska). Celem Towarzystwa Strażnica, prócz krytyki Trójcy Świętej, jest też wskazanie, kiedy ta nauka powstała. Tutaj jednak będziemy zaskoczeni, gdyż ta organizacja nie ma jednolitego poglądu na czas pojawienia się wykładni o Trójcy Świętej. Rozrzut w datowaniu dotyczy kilku wieków. Najwcześniej Trójca Święta, według publikacji Świadków Jehowy, pojawia się w I wieku, a najpóźniej w „późniejszych wiekach”.

Oto zestawienie kilkunastu tekstów z tym tematem związanych, przed którym podajemy tytuły rozdziałów, które je przedstawiają:

Wiek I

Wiek II

Wiek III

Wiek IV

Wiek V i późniejsze czasy.

Wiek I

         Według Towarzystwa Strażnica Ewangelia Mateusza powstała ok. 41 roku, drugi List do Koryntian ok. 55 roku, a List do Efezjan około lat 60-61 (patrz „Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata” 1997 s. 1562). Przypominamy, że księgi te zawierają takie oto zdania (wg przywoływanej Biblii):

         „Idźcie więc i czyńcie uczniów z ludzi ze wszystkich narodów, chrzcząc ich w imię Ojca i Syna, i ducha świętego” (Mt 28:19);

         „Niezasłużona życzliwość Pana Jezusa Chrystusa i miłość Boga oraz wspólnota w duchu świętym niech będą z wami wszystkimi” (2Kor 13:14);

         „Jedno jest ciało i jeden duch, tak jak zostaliście powołani w jednej nadziei, do której was powołano; jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest; jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi i przez wszystkich, i we wszystkich” (Ef 4:4-6).

         Pomimo istnienia takich trynitarnych tekstów, w ich własnej Biblii, Świadkowie Jehowy stwierdzają, że Trójca Święta nie może być łączona z tymi fragmentami, ale ma ona swoje źródło w pogaństwie. Jednak ‘pochwalić’ trzeba Towarzystwo Strażnica za to, że przynajmniej jeden raz określiło ono, iż pojawiła się ona prawdopodobnie w I wieku tzn. „po 70 roku”. Oto słowa tej organizacji:

         „W szczególności po drugim zburzeniu Jeruzalem, to znaczy po roku 70 n.e. Szatan przy pomocy fałszywych apostołów wypaczył nauki chrześcijańskie, przepajając je babilońskim mistycyzmem i świecką filozofią grecką. Tak więc w miejsce „jednego Jehowy”, o którym mówi Biblia, wprowadzono ‛trójjedyne bóstwo’, tak zwaną Trójcę” (Strażnica Nr 8, 1989 s. 5).

         Jeśli serio przyjąć tę opinię Towarzystwa Strażnica, to okazuje się, że nauka o Trójcy Świętej pojawiła się prawdopodobnie jeszcze za życia Apostoła Jana (!), który według Biblii Świadków Jehowy żył jeszcze w 98 roku („Pismo Święte w Przekładzie Nowego Świata” 1997 s. 1562).

         Ta powyższa wypowiedź Towarzystwa Strażnica jest bardzo ‘kompromisowa’ (pomijając tu kwestię szatana). Może napisana została przez ‘ekumenicznie’ nastawionego autora z tej organizacji? Poniżej zobaczymy, że inne teksty odsuwają jednak czas pojawienia się Trójcy Świętej na dalsze wieki.

Wiek II

         Kiedyś, ale i jeszcze niedawno, Towarzystwo Strażnica najczęściej powstanie nauki o Trójcy Świętej umiejscawiało w II wieku. Jednak z czasem zaczęły pojawiać się w jego publikacjach teksty negujące ten czas, a w zamian wskazywano na wiek III lub IV. Oto kilka istotnych fragmentów:

„Doktryna o trójcy została pierwotnie wprowadzona do kościoła przez klerykała z Antjochji, który nazywał się ‘Theophilus’. Doktryna pouczana wówczas przez tegoż klechę, za którym poszli w ślady i inni, opiewa, że jest trzech bogów w jednym...” („Pojednanie” 1928 s. 108);

„Do greckich pism kościelnych doktrynę o trójcy wprowadził po raz pierwszy żyjący również w drugimstuleciu duchowny imieniem Teofilus” („Niech Bóg będzie prawdziwy” 1954 rozdz. IX, par. 3);

„Ogromna większość Kościołów nominalnie chrześcijańskich nadal naucza doktryny o duszy nieśmiertelnej, o trójcy i innych, które w II wieku n.e. przeniknęły do odstępczego chrystianizmu z filozofii greckiej” (Strażnica Rok C [1979] Nr 3 s. 13);

         „Niestety, wkrótce po śmierci ostatniego apostoła, Jana, który podczas zesłania na greckiej wyspie Patmos otrzymał i spisał niezwykłe objawienie, Grecję ogarnęła inna, mroczna fala. Do zboru chrześcijańskiego wdarło się odstępstwo i skaziło wiarę większości jego członków. Przyswoili sobie oni takie niebiblijne nauki, jak dogmaty o nieśmiertelności duszy, o mękach w ogniu piekielnym i o Trójcy oraz podział na kler i laików” („Rocznik Świadków Jehowy 1994” s. 69).

Oto zaś dwa teksty negujące to, że w II wieku uczono o Trójcy Świętej:

         „‘(...) Słowo (...) [tri’as] (którego tłumaczeniem jest łacińskie trinitas) spotykamy po raz pierwszy u Teofila z Antiochii około A.D. 180. (...) Wkrótce potem pojawia się ono w łacińskiej formie trinitas u Tertuliana’. Jednakże samo to jeszcze nie dowodzi, że Tertulian uczył o Trójcy” („Czy wierzyć w Trójcę?” 1989 s. 5);

         „Kim byli apologeci i czy nauczali o Trójcy? Byli to pisarze chrześcijańscy żyjący w drugiej połowie II wieku. Pisali w obronie znanej wtedy formy chrystianizmu, występując przeciw wrogim filozofiom, bardzo licznym w ówczesnym świecie rzymskim. Żaden z nich nie uczył o Trójcy” (Strażnica Nr 8, 1992 s. 30).

Wiek III

         Równocześnie, wraz z II wiekiem, Towarzystwo Strażnica wskazywało też na III wiek, jako czas wprowadzenia nauki o Trójcy Świętej. Oto wypowiedzi o tym:

„Ludzi, którzy utrzymywali, że istnieje tylko jeden Bóg, mianowicie Ojciec, zaś Jezus jest Jego Synem, zaczęto nazywać unitarianami. Czytamy: ‘Trynitarianie i unitarianie ciągle spierali się ze sobą; na początku III wieku n.e. ci drudzy wciąż jeszcze stanowili przeważającą większość’ (EncyclopaediaBritannica, wydanie 11)” (Strażnica Rok CVI [1985] Nr 3 s. 21);

„Kościół katolicki, chcąc poprzeć kształtujący się w III i IV wieku dogmat o ‘Trójcy Przenajświętszej’, musiał usunąć w cień hebrajskie pojmowanie Boga” (Strażnica Nr 13, 1988 s. 20);

„Niemniej już w III wieku niektórzy wpływowi duchowni, zafascynowani trynitarskimi naukami pogańskiego filozofa Platona, zaczęli tak modyfikować koncepcję Boga, by pasowała do doktryny o Trójcy” (Strażnica Nr 11, 2000 s. 5).

         Jednak III wiek, a nawet czwarty, bywają negowane jako okresy, w których pojawiła się nauka o Trójcy Świętej. Oto wypowiedzi o tym:

         „Wielu jest zdania, że sformułowano ją na soborze nicejskim w roku 325 n.e. (...) Ale niepowstała wtedy Trójca, ponieważ na tym soborze nic nie wspomniano o duchu świętym jako trzeciej osobie trójjedynego Pana Boga” („Czy wierzyć w Trójcę?” 1989 s. 7).

„Czy na Soborze Nicejskim wprowadzono lub zatwierdzono naukę o Trójcy jako obowiązujący dogmat chrześcijaństwa? Wielu sądzi, że tak właśnie było. Ale faktytemuprzeczą” (Strażnica Nr, 15, 1992 s. 19).

Wiek IV

         Najczęściej wprowadzenie nauki o Trójcy Świętej Towarzystwo Strażnica umiejscawiało w IV wieku. Może ktoś zapyta, dlaczego? Otóż, dlatego by koniecznie przypisać Trójcę Świętą cesarzowi Konstantynowi. Oto wypowiedzi o tym:

„Doktryna ta została wprowadzona do ‘zorganizowanego chrześcijaństwa’ przez greckiego duchownego w czwartym wieku” („Bogactwo” 1936 s. 162).

„Cesarz Konstantyn (...) zwołał pierwszy powszechny sobór do Nicei w Azji Mniejszej w roku 325 po Chr. (...) On zawyrokował, że nauka o ‘trójcy’ ma być odtąd wyznaniem wiary religijnego społeczeństwa” („Prawda was wyswobodzi” 1946 s. 263);

„‘Trójcę Świętą’ składającą się z trzech bogów w jednym Bogu czci również większość sekt katolickich i protestanckich, a przyjęto ją jako naukę katolicką dopiero na soborze nicejskim w roku 325 po Chr.” (Strażnica Nr 14, 1961 s. 3);

„Pogański cesarz rzymski Konstantyn, który w roku 325 n.e. zwołał sobór kościelny do Nicei. To on przyczynił się do przyjęcia na tym soborze ‘Credo nicejskiego’ z zawartą w nim nauką o Trójcy” (Strażnica Nr 23, 1970 s. 18-opis ilustracji);

„W roku 325 cesarz Konstantyn (...), zwołał w Nicei sobór, żeby rozstrzygnąć teologiczny spór na temat trójcy. Ze względów nie tyle religijnych, co politycznych opowiedział się po stronie jej zwolenników” (Strażnica Rok CV [1984] Nr 15 s. 26);

„W obu tych sprawach cesarz Konstantyn poparł biskupów rzymskich. (...) w roku 325 n.e. narzucił na soborze nicejskim doktrynę o trójcy” (Strażnica Rok CV [1984] Nr 9 s. 7);

„Pierwszy sobór powszechny w Nicei (325 n.e.) przyczynił się do szybkiego rozwoju kultu Marii. W jaki sposób? Otóż do oficjalnej nauki katolickiej włączono wtedy dogmat o ‘Trójcy’, a w nicejskim symbolu wiary ogłoszono Jezusa Bogiem” („Przebudźcie się! Rok LXVII [1986] Nr 5 s. 7);

„Nie później niż w IV wieku przeniknęła do zborów fałszywa nauka o Trójcy” („Wspaniały finał Objawienia bliski!” 1993 s. 30);

         „Kościół sformułował swoje pojęcie Trójcy dopiero w IV wieku, długo po ukończeniu spisywania Pisma Świętego” („Prowadzenie rozmów na podstawie Pism” 2001 s. 168).

         Jednak, jak zwykle, Towarzystwo Strażnica potrafi negować swoje własne stwierdzenia. Dwie takie wypowiedzi zamieściliśmy powyżej (patrz Wiek III). Oto inne tego typu:

„Czy to wyznanie wiary mówi, że Ojciec, Syn i duch święty są trzema osobami w jednym Bogu? Czy oznajmia, jakoby ci trzej byli równi pod względem wiekuistości, mocy, pozycji i mądrości? Bynajmniej. W żadnym wypadku nie jest formułą trynitarną. Oryginalny Symbol nicejski niewprowadził ani niezatwierdził dogmatu o Trójcy” (Strażnica Nr 15, 1992 s. 20).

„325, sobór nicejski: (...) niesformułowano nauki o Trójcy” („Skorowidz do publikacji Towarzystwa Strażnica 1986-2000” 2003, hasło: ‘Sobory i Synody’ s. 496).

Wiek V i późniejsze czasy

         Jednym celem Towarzystwa Strażnica jest, jak widzieliśmy powyżej, przypisanie nauki o Trójcy Świętej cesarzowi Konstantynowi. Innym zaś motywem jest umiejscowienie jej jak najdalej od czasów apostolskich. Z tego powodu organizacja ta wspomina też o wieku V i „późniejszych wiekach”. Oto kilka charakterystycznych tekstów o tym:

„W gruncie rzeczy pojęcie ‘jednego Boga w trzech osobach’ zostało sformułowane przez ludzi i ostatecznie wprowadzone do kościoła dopiero jakieś 400latpośmierciChrystusa” (Strażnica Nr 23, 1970 s. 17);

„Odstępstwo kwitło zwłaszcza w wiekach od II do V i doprowadziło do pojawienia się plugawej imitacji czystego chrystianizmu. Przyjęto takie babilońskie koncepcje, jak nieśmiertelność duszy, ogniste piekło czy nauka o Trójcy” (Strażnica Nr 23, 1991 s. 13);

„Rozszerzone wyznanie wiary z roku 381 (...) ukazuje, że chrześcijaństwo było już bliskie sformułowania dogmatu trynitarnego w pełnym brzmieniu. Jednakże nawet ów sobór nie nadał tej nauce ostatecznego kształtu. (...) Nawet po Soborze w Konstantynopolu minęłystulecia, zanim nauka o Trójcy przyjęła się w całym chrześcijaństwie” (Strażnica Nr 15, 1992 s. 21);

„Dopiero w późniejszych wiekach nauka o Trójcy została sformułowana w konkretnych wyznaniach wiary” („Czy wierzyć w Trójcę?” 1989 s. 8).

         Jak z powyższego widzimy, Towarzystwo Strażnica nie ma jednego stanowiska na określenie czasu zaistnienia nauki o Trójcy Świętej. Nie chce też ono widzieć w Biblii jej źródła, lecz woli uczyć o pogańskich korzeniach i wprowadzeniu jej do chrześcijaństwa przez cesarza Konstantyna.

         Na koniec przypominamy, że w przeszłości kwestię Trójcy Świętej opisaliśmy w kilkunastu artykułach. Oto one (patrz www.piotrandryszczak.pl):

         Didache, Klemens Rzymski, Polikarp ze Smyrny i Hermas o Jezusie Bogu.

         Ignacy Antiocheński o Chrystusie Bogu.

         Atenagoras, Arystydes, Hymny Gloria i Phos Hilaron oraz apokryfy o Bogu w Trójcy Świętej.

         Justyn Męczennik i Bóstwo Chrystusa.

         Stworzenie Syna w nauce Tacjana???

         Meliton z Sardes i inne pisma wczesnochrześcijańskie o Jezusie Bogu.

         Teofil i nauka o Trójcy Świętej.

         Tertulian i Trójca Święta.

         Hipolit i Bóg w Trójcy Świętej.

         Ireneusz i Trójjedyny Bóg.

         Cyprian i Bóg Jeden w Trójcy Osób.

         Klemens Aleksandryjski i Jeden Bóg w Trójcy.

         Nowacjan o Trójcy Świętej.

         Orygenes antytrynitarzem??? (cz. I, II, III, IV)

         Ariusz, Świadkowie Jehowy i inni antytrynitarze.

         Trójca Święta, Atanazy i antytrynitarze.

         Sobór Nicejski i antytrynitarze.

         Sobór Konstantynopolitański i antytrynitarze.

         Synody pierwszych wieków o Trójcy Świętej.

         Trójca Święta, Hilary z Poitiers i arianie.

         Pisarze wczesnochrześcijańscy, Mt 28:19 i antytrynitarze.

         Rozdział 15, Trójca Święta w książce „W obronie wiary”.